| Şart, Bir hukuki işlemin hüküm doğurmasını ya da doğmuş olan hükümlerinin sona ermesinin gelecekte gerçekleşmesi objektif olarak şüpheli bir olaya bağlanması demektir. ÖR: eğer kar yağarsa sana olan borcumu öderim. ŞARTIN UNSURLARI Tanımdan çıkarılacak ilk unsur şartın ya hüküm doğuracağı ya da doğmuş olan hükümleri sona erdireceğidir. İki türü vardır. Geciktirici Şart: Hukuki işlemden borç ve alacak doğması şart konusu olayın gerçekleşmesine kadar geciktirilmiş olur. Taraflar arasında sözleşme kurulur ancak henüz borç ve alacak doğmamıştır. 3 evreden oluşur: Koşulun askıda bulunduğu evre= Bu evrede henüz şart gerçekleşmediğinden taraflar üzerinde borç ya da alacak doğmamıştır. Şartın gerçekleşmesi bekleniyordur. Taraflar birbirinden olmayan borç ya da alacağı talep edemezler. Şartın gerçekleştiği evre= Bu evrede şart gerçekleştiği için taraflar üzerinde borç ve alacaklar doğar ve taraflar birbirinden talepte bulunabilirler. Şartın gerçekleşmediği evre= Eğer şart gerçekleşmezse yapılan hukuki işlemden hüküm doğmayacağından hukuki işlem kendiliğinden sona erer. Bozucu Şart: Bir hukuki işlem hüküm doğurmaya başladıktan sonra bu işlemin hükümlerini sona erdiren şarttır. Taraflar arasındaki hukuki işlem yapılır yapılmaz hüküm doğurur. Ancak sonradan bahsedilen şartın gerçekleşmesiyle kendiliğinden ortadan kalkar. 2 evreden oluşur: Şartın gerçekleşmediği evre= Bu evrede taraflar arasındaki sözleşme ve sözleşmeden doğan borç ve alacak devam eder. Şartın gerçekleştiği evre= Şartın gerçekleşmesiyle birlikte taraflar arasındaki sözleşme kendiliğinden sona erer. Şart ileriye etkili olarak sözleşmeyi sona erdirir. Gelecekte gerçekleşecek bir olay olmasıdır. Şart konusu olayın şüpheli olmasıdır. Şart konusu olay imkansız olmamalıdır. İmkansız şarta bağlanmış bir hukuki işlem sanki şart hiç yazılmamış gibi hükümlerini doğurur. VADE Bir hukuki işleme ilave edilen gelecekte gerçekleşmesi kesin olan olaydır.vade hukuki işlemden doğan borç ve alacağın ifasını gerektirir. Şarttan farklı olarak ilave edilen olayın gerçekleşmesi kesindir ve şart hukuki işlemin hüküm doğurup doğurmayacağına etki ederken; vade halinde hukuki işlemden borçlar ve alacaklar doğmuştur ancak sadece talep edilebilirliğin ertelenmesi söz konusudur. |
| 3. YÜKLEME Sağlararası bağışlama ya da ölüme bağlı tasarruflarda söz konusu olan ve belli bir amacın gerçekleşmesini sağlamak için hukuki işleme dahil edilen, genellikle yapma borcu konusu olan bir edimin ifasının talep edildiği tamamlayıcı olgudur. Yükleme, bağışlama ya da ölüme bağlı tasarruflarda söz konusu olur. Çünkü bu tasarruflar karşılıksız olup bunlara karşı bir edim borcu yüklenemez. Ayrıca; yüklemeden söz edebilmek için bu kaydın belli bir amacın gerçekleşmesini sağlamak için ilave edilmiş olması da zorunludur. Yükleme kaydı ilave edilsin veya edilmesin hukuki işlem hükümlerini doğurmaya başlar, buna göre mesela yüklemeli bağış yapan kimsenin bağış konusu olan şeyi verme borcu derhal doğar. Eğer bağışlamanın gereği yerine getirilmiş, fakat buna rağmen yükleme yerine getirilmemişse ne olacaktır? ÖR: Mesela A, B’ye, “her yıl yeni kitaplar koyman kaydıyla sana kitaplığımı bağışlıyorum” demişse, A’nın bağışlamayı derhal yerine getirmesi gerekir, çünkü yükleme bağışlamanın hüküm doğurmasını geciktirmez, hukuki işlemin hüküm doğurmasına hiçbir etki yapmaz. Fakat B, yüklemenin gereğini yerine getirmiyor ve her yıl yeni kitaplar koymuyorsa, o zaman “yüklemenin tenfizi davası” adıyla bilinen bir dava açılarak B, bu yüklemenin gereğini yerine getirmeye zorlanabilir, ancak bağış konusu elinden alınamaz. Bu dava günümüz hukukunda da aynen bu ismiyle mevcuttur. |
Ders notu için tıklayınız.(pdf)
Roma Hukuku Notları -12
