Sözleşmeler Hukuku
Hukuki İşlemlerin Türleri
Hukuki işlem türleri belli ayrımlara tabiidirler. Bunlar;
- Hukuki işlemlerin sonuçlarını doğurduğu zamana göre:
Gündelik hayatta yapılan hukuki işlemlerin çoğu, hayat ilişkilerini düzenlemek
içindir. Bu hukuki işlemler kişilerin sağlığında meydana gelir. Bu şekilde kişilerin sağlığında meydana gelen hukuki işlemlere sağlar arası hukuki işlemler denir. Bazı hukuki işlemler ise bu işlemin tarafının veya taraflarından birinin ölümünden sonra gerçekleşir. Bu işlem türlerine de ölüme bağlı hukuki işlemler (ölüme bağlı tasarruflar) denir. Gündelik hayatta yapılan bir satım sözleşmesi, sağlar arası hukuki işleme örnek olurken; vasiyetname ve miras sözleşmesi ölme bağlı hukuki işlemlere örnek olarak verilebilir.
- Tek şahsın irade açıklamasının yeterli olduğu ve birden fazla şahsın irade açıklamasının bulunması gereken işlemler:
Yenilik doğuran haklar, ilan vaadi, vasiyet gibi tek tarafın irade beyanını
açıklaması ile sonuç doğuran işlemler tek taraflı hukuki işlemlerdir. Sözleşme ve karar/kararlar ise birden fazla irade beyanı içerdiği için çok taraflı hukuki işlemlerdir.
- Hukuki işleme bağlanan hukuki sonuçların gerçekleşme süreci açısından:
Bu açıdan hukuki işlemler şarta bağlı hukuki işlemler ve vadeye bağlı hukuki
işlemler olarak ikiye ayrılır. Şart, gelecekte gerçekleşmesi beklenen fakat gerçekleşip gerçekleşmeyeceği şimdiden söylenemeyen/bilinemeyen olgudur. Taraflar böyle bir olguya sonuç bağlamışsa geciktirici şarta bağlı hukuki işlemdir. Eğer şart meydana gelince hukuki işlem ortadan kalkacaksa bozucu şarta bağlı hukuki işlemdir. Vade ise şartın aksine gelecekte gerçekleşeceği bilinebilen işlemdir. Örneğin kira tarihinin geleceğinin bilinmesi gibi…
- Hukuki işlemin doğurduğu sonuca ve etkisine bağlı olarak hukuki işlemin malvarlığı açısından kazandırıcı olması ve olmaması açısından:
Kazandırma, bir kimseye malvarlığı açısından menfaat sağlamadır. Bu bir hukuki işlem
ile yapılıyorsa mal varlığı açısından kazandırıcı hukuki işlem olur. Malvarlığı aktifinde artış veya pasifinde azalış olarak oluşabilmektedir. Bir kişinin mal varlığında artış meydana gelmesi, başkasının mal varlığında azalma meydana getirir. Yani her zaman iki taraf vardır. Bu durumda kazandırıcı hukuki işlemin karşılığı olarak borçlandırıcı hukuki işlem karşımıza çıkar. Borçlandırıcı hukuki işlemler, aktife dokunmadan pasifi arttırmaktadır. Bunlar haricinde tasarrufi hukuki işlemler ise malvarlığına doğrudan etki eden hukuki işlemlerdir.
Hukuk sistemimizde hukuki işlemlerin tamamı borçlandırıcı nitelik taşır. Sözleşmeler, borç kaynağını oluşturmaktadır. Sözleşmeler, kazandırıcı veya tasarrufi işlem niteliği taşıyamaz. Sözleşme sonrası borç yerine getirilirken yani ifa için belli hukuki işlemler yapılır. Sözleşme yaparken de ifayı gerçekleştirirken de hukuki işlem yapmış oluruz. Bu işlemler bakımından, hukukumuzda ayni haklar açısından sebebe bağlılık prensibi geçerlidir. Bu Türk Medeni Kanunumuzda ele alınmıştır. Menkul eşyalar bakımından ise tartışmalıdır.
Roma hukukunda sözleşmenin kurulmuş sayılabilmesi için bir şey verilmesi gerekmekteydi. Artık günümüzde bu aşılmıştır.
