YÜRÜTME ERKİ
KAVRAM
İktidar bir ulusun geleceği ile ilgili karar verme yetkisidir.Siyasi iktidar,yönetme gücünü elinde tutanlardır yani yönetenlerdir.
Yapılarına Göre Yürütme Şekilleri:
• Geleneksel Yürütme:
- Tek yapılı yürütme: Hükümete tek kişinin sahip olduğu biçime denir.Yürütme Monark elinde olduğunda veraset yoluyla iktidar el değiştirir.Diktatör tarafından kullanılan durumlarda iktidar zor yol ile ele geçirilir. Cumhurbaşkanı tarafından kullanılan durumlarda seçimle ele geçirilir.
- Ortaklaşa yürütme: Yürütmenin bir çok kişi ya da kurul halinde olduğu yürütme türüdür.Yürütme kollektif bir organdır.
- İki başlı yürütme: Tek yapılı ve ortaklaşa yürütmenin karışımı olarak ortaya çıkar. Bir kişi ile bir kurulun işbirliği halinde faaliyet gösterdiği yürütme şeklidir.
• Çağdaş Yürütme: klasik anlayışta yürütme yasamaya bağımlı, kanunları uygulayan bir faaliyet olarak kabul ediliyordu. Günümüzde koşulların değişmesi ile yürütme ön plana çıkmıştır ve siyasi kurumların kalbi durumuna gelmiştir. Yürütmenin giderek güçlenmesi iktidarın belli bir kişinin elinde toplanmasıdır.
Bunu iktidarın kişiselleşmesi denir. İktidarın kişiselleşmesinin iki türü vardır:
- Kişisel İktidar: Kişisel iktidar diktatörlükle eşanlamlıdır. Devlet faaliyetleri bir kişinin iradesine ya da kaprislerine bağlıdır. Bu yetkiler gasp ya da zorbalıkla bir kişi tarafından ele geçirilmiş olabilir ya da bir hukuki metinde öngörülmüş olabilir.
- Kişiselleşmiş İktidar: anayasal düzende hükümet faaliyetlerinin bireyselleşmesine denir. İktidari kullanma yetkisine sahip olan lider, kişisel prestiji ile iktidarın objektif kullanılmasına sübjektif bir unsur katar.
Yürütmenin İşlevleri :
A) Yürütmenin Geleneksel İşlevleri: Klasik anlayışta hükümet, kanunları uygulamakla görevli bir yürütme organıdır. Klasik anlayış yürütmeyi zayıflatmak istiyordu. Klasik anlayışta her ne kadar yürütme dar sınırlar içinde tutulmak istenmişse de ülke yönetiminde zorunlu olarak bazı faaliyetler yürütmenin geleneksel işlevlerinden sayılır. Bu faaliyetler:
- Kanunların Uygulanması: Kanunların uygulanmasında yetkili makam ülkelere göre değişebiliyor. Kanunların uygulanması için yürütme düzenleyici işlemler yapar. Çünkü kanunlar genel kurallardır ve özel durumlara uygulanması için ayrıntılı düzenleyici işlemlere ihtiyaç duyulur.
- Bakanların ve İdarenin Kuruluşu: Yürütmenin kendi içinde yer alacak bakanlıkları oluşturması ve buna bağlı idari teşkilatın kurulması ve yönetilmesi için düzenlemeler ülkelere göre farklıdır .
- Dış Politika: Yürütme genellikle de devlet başkanı milletlerarası planda devleti temsil eder. Devlet başkanlarının bazı yetkileri vardır ve bu yetkiler günümüzde genellikle parlamento ile paylaşılır.
- Milli Savunma: Silahlı kuvvetler bir idare olup teşkilatlanma açısından önemli sorunlar yaratır. Milli Savunma, acele kararların alınmasını gerektirebilir. Bu konuda yürütmenin yasamaya karşı belirgin bir üstünlüğü vardır.
- Yürütmenin Yasama Faaliyetine Katılması: Başkanlık rejiminde veya Parlamenter rejimde yürütme yasama faaliyetine katılmamalıdır. Fakat başkanlık rejiminde yürütme dolaylı olarak parlamenter rejimde ise doğrudan katılır. Bu katılma yollarından biri de kanun tasarılarını sunma şeklindedir.
B) Yürütmenin Çağdaş İşlevleri: günümüzde yürütme bir organ olmaktan çıkmış ve siyasi kurumların kalbi haline gelmiştir. Yürütme aynı zamanda bir atılım, karar ve öngörü organıdır.
- Yürütme bir atılım organıdır: Hükümet izlenecek genel politikayı belirler ve yürütür.
- Yürütme bir karar organıdır: Yürütmenin karar organı niteliğini kazanması bütçeyi hazırlamasında ve genişletilmiş düzenleme yetkisine sahip olmasından gelir. Bütçenin hazırlanması bütün ülkelerde artık hükümetlerin tekelindedir.Yetki kanununa dayanarak yürürlükteki kanunlarda değişiklik yapması, kanunlarla düzenlenmemiş konularda kanun hükmünde kararname yapması hükümetin karar organı olmasının kanutıdır.
- Yürütme bir öngörü organıdır: Toplumun geleceği ile ilgili kalkınma planları hükümet tarafından hazırlanır. Hükümetin hazırlattığı kalkınma planı iktidarını aşabilen uzun bir dönem için tahminler içerir. Yani hükümet etmek öngörmektir.
