Parlamentoya ait olan bütçe hakkı kapsamında, yürütme organı tarafından gerçekleştirilen bütçe uygulamalarının denetimi görevi, parlamento adına tarafsız ve uzman kuruluş oolan Sayıştay tarafından yapılır. Tarihi abbasiler dönemine kadar gider.
1862 senesinde divan-ı muhasebat olarak kuruluyor. 1924 ile anayasal kuruluş haline getirilen divan-ı muhasebat’ın adı 1945 değişikliği ile Sayıştay oluyor. 61 anayasasında yürütme bölümünde düzenlenen Sayıştay 82 ile birlikte yargı bölümüne taşınıyor.
Sayıştay, başkanlık, genel kurul ve dairelerden oluşur. Sayıştay başkanı, 2 aday arasından TBMM genel kurulunca gizli oyla seçilir. Toplantıya katılanların salt çoğunluğu aranmaktadır. (>150 tabii ki) Başkanın görev süresi 5 senedir. En fazla 2 defa seçilebilir (5+5). Başkan kendisine üyeler arasından 2 tane yardımcı görevlendirir.
Sayıştay daireleri 1 başkan ve 6 üyeden oluşur. Daireler birer hesap mahkemesidir. 1 başkan ve 4 üye toplanır oy çokluğuyla karar alınır. Daire başkanları genel kurulca, en az 3 senesini dolduran üyeler arasından gizli oy ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile seçilir. İlk üç oylamada salt çoğunluk sağlanamaz ise dördüncü oylamada en fazla oy alan iki adaydan en fazla oy alan daire başkanı seçilir. Daire başkanlığı görev süresi 4 yıldır yeniden seçilinebilir.
Sayıştay üyelerinin 3/5’i Sayıştay meslek gruplarından, geriye kalanların en az yarısı ise Maliye Bakanlığı meslek mensuplarından oluşur.
1-) SAYIŞTAY’IN GÖREV VE YETKİLERİ
Sayıştay, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını TBMM adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir. Mahalli idarelerin hesap ve işlemlerinin denetimi ve kesin hükme bağlanması Sayıştay tarafından yapılır.
2 temel görevini görüyoruz: “denetleme” ve “sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlama”
2-) SAYIŞTAY KARARLARININ HUKUKİ NİTLEİĞİ
Denetleme görevi kapsamında aldığı kararlar “idari karar” kabul edilirken; sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlama görev ise “yargısal nitelikte karar” kabul edilir. Sayıştay kararlarına karşı yargı organları dahil hiçbir makam ve merciye başvurma olanağı bulunmamaktadır.
Kesin hükme bağlama faaliyeti hesap yargılaması olarak isimlendiriliyor. Sorumluluk halleri kanunla belirtilmiş olup sorumluluk ise mali sorumluluk ile sınırlıdır.
Anayasa Hukuku Notları -38
