- Anayasanın 87. maddesine göre,
“Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin görev ve yetkileri, kanun yapmak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; paranın basılmasına ve savaş ilanına karar vermek; milletlerarası antlaşmaların onaylanması uygun bulmak; Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğu ile genel ve özel af ilanına karar vermek ve anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.”
- Yasama yetkisi genel ve asli olduğundan anayasada öngörülen konular dışında da yetki kullanılabilir.
KANUN YAPMAK
- Kanun yapmak ifadesi; yeni bir kanun koymak, mevcut bir kanunu değiştirmek veya yürürlükten kaldırmak anlamındadır.
- 1982 Anayasası’nın 88. maddesinin ilk halinde kanun teklif etmeye Bakanlar Kurulu ve milletvekilleri yetkili kılınmıştır. 2017 yılında Anayasa Değişikliği ile Bakanlar Kurulu’nun kanun teklif etme usulüne son verilerek tasarı-teklif ayrımı kalkmış, sadece milletvekilleri tarafından kanun teklif usulü kalmıştır.
- Anayasanın 161. maddesi ile Bütçe ve Kesinhesap Kanunları bakımından
Cumhurbaşkanı’na münhasır yetki verilmiştir.
- Yeni sistemde Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar meclis çalışmalarına dinleyici olarak katılabilir ancak kanun teklif edemez ve oy kullanamazlar.
- Bakanlıkların mevzuat taslakları hazırlayabilecekleri açıktır. Kanun yapmak, pratikteki ihtiyaçtan doğduğundan bakanlar ihtiyaç duydukları taslakları hazırlayarak kendi partisinden milletvekilleri üzerinden teklif edecektir. Milletvekillerinin partili Cumhurbaşkanı ve bakanlardan habersiz uygulamayı etkileyecek kanun teklif etmeleri çok istisnai olduğundan şekli olmasa da pratikte kanun teklifi aşamasında cumhurbaşkanı ve bakanlar aktif rol almaktadır.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından reddedilen kanun teklifleri, ret kararından itibaren tam bir yıl geçmedikçe Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin aynı yasama dönemi içinde tekrar teklif edilemez.
- Bir yasama dönemi içinde sonuçlandırılmamış kanun teklifleri hükümsüz sayılır ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeleri bu teklifleri yenileyebilirler.
- Yasama dönemi başında önceki dönemden verilmiş ve Cumhurbaşkanı tarafından bir daha görüşülmek üzere geri gönderilen kanunlar hükümsüz sayılır.
- Kanun teklifleri Genel Kurul’da görüşülürken, önce teklifin tümü hakkında görüşme açılır. Ardından 20 dakika komisyonla soru-cevap yapılır, maddeler için bu süre 10 dakikadır. Sonra teklifin maddelerine geçilmesi oylanır. Maddeler görüşülür ve teklifin tamamı oylanır. Anayasa değişiklikleri hariç kanun tekliflerinin tümü – açık oylamaya tabi işlerden değilse – en az 20 milletvekilinin talebi ile açık oyla, aksi takdirde işaret oyu ile yapılır. Teklifin tümü üzerinde siyasi partiler ve komisyon adına konuşmalar 20, milletvekilleri adına 10 dakika; maddeler için bu sürelerin yarısı kadardır.
Ders notu için tıklayınız.(pdf)
Anayasa Hukuku Notları -22