GENEL OLARAK TAŞRA TEŞKİLATI
-Anayasa’da taşra teşkilatı olarak yalnızca iller öngörülmüş, illerin bölümlere ayrılması yasama organına bırakılmıştır. Yasama organı da 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’yla illerin yanında ‘ilçe’ ve ‘bucak’ları da taşra teşkilatı birimi saymıştır.
Yani merkezi idareye bağlı taşra teşkilatı; il, ilçe, bucak ve bölgelerden oluşur.
1. İl Teşkilatı
-Taşra teşkilatı birimlerinden tek anayasal olandır.
-İllerin devlet kamu tüzel kişisinden ayrı bir tüzel kişiliği yoktur. Ancak il yöneticisi vali, yetkilerini direk devlet adına kullanır. (Yetki genişliği)
-İllerin kurulmasında dikkate alınan hususlar: coğrafya durumu, iktisadi şartlar, kamu hizmetlerinin gerekleri
-İl kurulması, kaldırılması, adlarının değiştirilmesi, merkezlerinin belirlenmesi, bir ilçenin başka bir ile bağlanması kanun ile yapılır.
İLİN ORGANLARI; vali, il idare şube başkanları (il müdürleri), il idare kurulu.
1. Vali:
-Valiler ilde Cumhurbaşkanının temsilcisi ve idari yürütme vasıtası görevi yaparlar. Cumhurbaşkanına karşı sorumludurlar.
-Valiler ‘istisnai memur’durlar ve Cumhurbaşkanı kararıyla atanırlar. Vali atamalarında şu şartlar aranır; DMK madde 48’deki genel şartları taşımak, en az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olmak, kamuda veya sosyal güvenlik kurulmarına tabi olmak kaydıyla uluslararası kuruluşlar ile özel sektörde veya serbest olarak en az beş yıl çalışmış olmak.
-İl sınırlarındaki yerinden yönetim kuruluşları, adli makamlar ve askeri kuruluşlar valinin yönetimi dışında kalır. Askeri kuruluşlar ile kolluk kuvvetlerini karıştırmamak gerekir. Valiler il sınırlarındaki genel (jandarma ve polis) ve özel bütün kolluk kuvvet ve teşkilatının amiridir.
2. İl İdare Şube Başkanları (İl Müdürleri)
-Bakanlıkların yetkilerinin sayılı olduğu 1 numaralı CBK’da her bakanlığın taşra teşkilatı kurmaya yetkili olduğu da belirtilmiştir. Bakanlıkların illerdeki teşkilatlarının başında ‘il idare şube başkanları’ olur.
-Bu teşkilat valinin emri altındadır. İl idare şube başkanları valiye karşı sorumludurlar.
-İl Koordinasyon Kurulu Toplantısı: valinin idare şube başkanları ile yaptığı, senede dört defadan az olmaması gereken toplantılardır. Toplantıda alınan kararları idare şube başkanları yürütmek zorundadır.
3. İl İdare Kurulu
-Valinin başkanlığında yedi üyeden oluşur. (hukuk işleri müdürü, defterdar, milli eğitim, bayındırlık ve iskan, sağlık ve tarım ve köyişleri müdürleri)
2. İlçe Teşkilatı
-İllerin coğrafi olarak bölünmesiyle oluşturulurlar.
-İllerdeki yetki genişliğine ilçe teşkilatı sahip değildir.
-İlçelerle ilgili değişiklikler de iller gibi kanun ile düzenlenir.
-Ülkemizdeki ilçe sayısı 922’dir.
-İLÇENİN ORGANLARI: kaymakam, ilçe idare şube başkanları (ilçe müdürleri), ilçe idare kurulu.
1. Kaymakam:
-Kaymakamlar ilçede Cumhurbaşkanının temsilcisi ve idari yürütme vasıtası görevi yaparlar.
-Cumhurbaşkanının onayı ile atanırlar.
-Valiler kaymakamların bir üst amiridir. Kaymakamlar valilerin emir ve talimatlarını uygularlar.
-Kaymakamlar ile yerinden yönetim kuruluşlarının ilişkisi hiyerarşik değil, idari vesayet yetkisi çerçevesindedir.
2. İlçe İdare Şube Başkanları (İlçe Müdürleri):
-Bakanlıkların yetkilerinin sayılı olduğu 1 numaralı CBK’da her bakanlığın taşra teşkilatı kurmaya yetkili olduğu da belirtilmiştir. Bakanlıkların ilçelerdeki teşkilatlarının başında ‘ilçe idare şube başkanları’ olur.
-Bu teşkilat kaymakamın emri altındadır. İlçe idare şube başkanları kaymakama karşı sorumludurlar.
3. Bucak Teşkilatı
-Bucakların kurulma amacı, sınırları içindeki köy ve kasabaların mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamaktır.
-Bucakların kurulması, kaldırılması, adlarının değiştirilmesi, bir köy/kasabanın başka bir bucağa bağlanması Cumhurbaşkanının onayı yani bir idari işlem ile gerçekleştirilir.
-2014 yılında çıkartılan 6552 sayılı kanun ile tüm illerdeki tüm bucaklar kaldırılmıştır. Ancak 5442 sayılı kanunda bucakla ilgili hükümler kaldırılmamıştır yani bugün ‘bucak’ teşkilatı kurulmasına bir engel yoktur.
4. Bölge Teşkilatı
-Bölgeler birden fazla ili içerisinde bulundururlar.
-Bölge kurulmasına Anayasa imkan vermektedir. (m. 126/3)
-Yetki genişliği ilkesine sahip değillerdir.
TÜRLERİ: Bölge Müdürlükleri, Kalkınma Ajansları, Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi.
