SUÇ POLİTİKASININ TEMEL İLKELERİ
Suç politikası, ceza hukukunun toplumu koruma görevini en iyi şekilde yerine getirebilmesi için izlemesi gereken yolları inceler. Ceza, kişi hak ve özgürlüklerine etki ettiği için ceza hukukunun belli ilkeleri vardır.
HUKUK DEVLETİ İLKESİ
Anayasamızın 2. maddesinde “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir.” şeklinde yer almaktadır. Devlete olan güveni sağlar.
Şekli Anlamda Hukuk Devleti
Ceza hukuku yaptırımlarıyla insanın özgürlüğüne etkili müdahale edebilir. Bu nedenle bu gücün kötüye kullanılmaması için kontrol mekanizmaları yer almalıdır. Ceza hukuku alanında hukuki güvenlik sağlayan mekanizma “suçta ve cezada kanunilik” ilkesidir. Suçta ve cezada kanunilik ilkesinin belli sonuçları şunlardır:
Örf ve Adete Dayalı Cezalandırma Yasağı: Örf ve adetlere göre cezalandırma yapılamaz.
Belirlilik İlkesi: Suçun tüm unsurlarının kanunda belirlenmesi gerekir.
Kıyas Yasağı: Kıyas yoluyla kanundaki bir boşluk doldurulamaz.
İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç ve Ceza Koyma Yasağı: Suçun varlığından bahsedilebilmesi için şekli anlamda bir kanun olmalı.
Geçmişe Yürüme Yasağı: Bir fiilin işlenişi sırasında o fiil kanunda suç olarak sayılmamışsa sonraki kanunda suç olması ceza yaptırımına tabi tutmaz.
Maddi Anlamda Hukuk Devleti
Ceza hukuku yaptırımları insan onurunu aşağılayıcı nitelikte olmamalıdır. Hakim kararlarında şahsi değer yargılarına göre ya da duygu durumuna göre değil kanuni ölçülere göre karar vermelidir.
KUSUR İLKESİ
Temellendirme ve Ölçü Olma İlkesi
Ceza hukukunun temel prensiplerinden biri “kusursuz ceza olmaz” ilkesidir.
TCK 61/1’e göre ceza kusurun ağırlığıyla orantılı olmalıdır.
Objektif Sorumluluk Yasağı
Failin cezalandırılması için failin kusurlu olması gerekir. Modern ceza hukukunda ‘fail ceza hukuku’ anlayışı değil ‘fiil ceza hukuku’ anlayışı benimsenmiştir.
Cezaların Şahsiliği
AY m 38/7’e göre ceza sorumluluğu şahsidir. TCK m 20/2’e göre tüzel kişiler hakkında ceza yaptırımı uygulanamaz.
Hümanizm (İnsanilik) İlkesi
Hümanizm ilkesi gereği insan onuruna saygı çerçevesinde hareket edilmelidir. İnsan haysiyetiyle bağdaşmayan yaptırım ve muamele yasağı söz konusudur. Örnek olarak ölüm cezası gibi cezalar yasaktır. Cezaların infazı sırasında insan onuruna saygı gözetilmelidir. Hedeflenen asıl amaç suç işleyen kişinin topluma kazandırılmasıdır.
