Şekil sakatlığına neden olabilecek haller
Şekil sakatlıkları. Mevzuatın çeşitli hükümlerinde yer alan kurul, komisyon, meclis, encümen ve senato gibi kurul organlarının hukuka aykırı oluşumu ve toplantıları sonucunda alınan kararlar şekil bakımından sakattır.
İcrari işlem öncesi işlemlerin gereği yerine getirilmeden alınan kararlar da şekil akımından sakattır. Teklif, öneri, inha, görüş, düşünce ve mütalaa gibi icrai işlem öncesinde yer alan işlemlerin gereği yerine getirilmeden resen alınan kararlar idari işlemin şekil bakımından hukuka aykırı olması sonucunu doğurur.
Savunma alınmadan tesis edilen işlemler de şekil bakımından sakattır. Zira bir kişi hakkında yaptırım uygulamadan önce savunmasının alınması hukukun genel ilkelerindendir. Savunma alınmadan ya da usulüne uygun savunma alınmadan verilen disiplin cezaları şekil bakımından sakattır ve işlemin iptalini gerektirir.
Tarafsızlık ilkesini zedeler nitelikte alınan kararlar da şekil bakımından sakattır. Soruşturmaya konu kişiyle arasında husumet bulunan, soruşturmaya konu eylemden zarar gören veya yarar sağlayan ya da soruşturmayı yürüten veya bizzat şikayetçi konumunda bulunan kamu görevlileri tarafından ya da bunların iştirakiyle alınan kararlar şekil bakımından sakattır.
Resmi gazetede yayınlanması gerekirken yayınlanmayan düzenleyici işlemler şekil bakımından sakattır.
Usulüne uygun tebliğ, bildirim, çağrı ve ilan yapılmadan alınan kararlar da şekil bakımından sakattır.
Derecelendirilmesi
Danıştay kararlarında bazen şekil sakatlıklarını önemine göre asli şekil sakatlıkları ve tali şekil sakatlıkları olarak ikiye ayırmaktadır. Asli şekil sakatlıkları ağır biçim sakatlıkları ya da ihmali caiz olmayan şekil sakatlıkları şeklinde düzenlenmiştir. Tali sakatlıklar ise ikincil biçim eksikleri olarak adlandırılır.
Yargı kararlarında asli/birincil/esası etkileyen şekil sakatlıkları iptal nedeni sayılmaktadır. Buna karşılık tali/ikincil/esası etkilemeyen şekil sakatlıkları ise iptal nedeni olarak kabul edilmemektedir. Birincil şekil eksiklerinin işlem veya kararın sakatlığı sonucunu doğurduğunun uyulmaması halinde işlemin geçerliliğine etki edeceğini, ikincil şekil noksanlıklarının ise kararın sonucunu ve dolayısıyla geçerliliğini etkilemeyen şekil eksiklikleri olduğunu görmekteyiz.
Asli Şekil Sakatlıkları
Kurul kararlarında karşı oy kullananlar ile nedenlerinin yazılmamış olması, kurul üyelerinin objektif karar vermesine engel olan bir halin olması, kurulun eksik üye ile toplanıp karar vermesi gibi örnekler verebiliriz.
Tali Şekil Sakatlıkları
Kurula fazladan kişinin katılması, onama makamının kurula katılmış olması şartıyla kurulun kararının onama makamınca onaylanmamış olması, kurul toplanma tutanağında kurul üyelerinin imzalarının bulunmaması tali şekil sakatlığı olarak görülebilir.
Sakatlıkların Sonradan Düzeltilmesi
Asli şekil sakatlıklarının düzeltilmesi kural olarak mümkün değildir. Buna karşılık tali şekil sakatlıklarının sonradan düzeltilmesi ise mümkündür. İdari yargı yerince şekil unsurundaki sakatlık nedeniyle bir idari işlemin iptali üzerine idare tarafından şekil eksikliği giderilip aynı konuda yeniden işlem tesisi yoluna gidilmesi her zaman mümkündür.
