ROMADA HUKUKİ İŞLEM:
Hukuki sonuç doğuran olaylara hukuki olaylar denir. Hukuki olaylar çeşitli şekilde sınıflandırılabilir:
- Olumlu ya da olumsuz hukuki olaylar
- Basit ya da olumsuz hukuki olaylar
- İnsan iradesine göre meydana gelip gelmemesine göre
İnsanların iradesi ile oluşan ve hukuk düzeninin sonuç bağladığı olaylara hukuki fiil denir. Hukuki fiiller hukuka uygun filler ve hukuka aykırı filler olarak ikiye ayrılır.
-> Hukuki İşlem: Hukuk düzeninin saptadığı koşullar ve sınırları içerisinde kişilerin istedikleri amaçlara göre uygun hukuki sonuçlar doğuracağını kabul ettiği irade beyanından oluşur.
Hukuki işlemin hukuki sonuç doğurması:
- Hukuki işlem yapan kişinin hukuki sonuç bağlanması için yaptığı irade beyanı
- Cadde beyanına uygun olarak hukukun sonuçlar bağlanması
Romalılar hukuki işlem konusunda doktrin kurmamışlardır Pandekt Hukukçuları kurmuştur ve negotium iuris terimiyle anılmıştır.
Hukuki İşlemin Sınırlandırılması:
- Hukuki işlemlerin irade beyanı bakımından sınıflandırılması:
- İrade beyanının şekli bakımından sınıflandırma:
-Şekle bağlı hukuki işlem: İrade beyanı, hukuk tarafından saptanmış biçimleri uygun olarak yapılmalıdır. Yapılmadığında geçersiz sayılır.
-Şekle bağlı olmayan hukuki işlem:Hukuki işlemin geçerli olması için iradenin belirli şekilde ifade edilmesi gerekmemektedir.
b) İrade beyanında bulunacak tarafların sayısı bakımından sınıflandırma::
-Tek taraflı hukuki işlemler: Hukuki sonuç doğurması için irade beyanının bir kimseye yöneltilmiş olması gerekir. Ya da hukuki sonuç doğurması için irade beyanının bir kimseye yöneltilmiş olması gerekmemektedir.
-İki ya da çok taraflı hukuki işlemler: Kararlar ve sözleşmeler olarak ikiye ayrılır. Tek taraflı sözleşmeler, irade beyanında bulunan kişilerden sadece tek tarafı borç altına sokar. İki taraflı sözleşmeler ise irade beyanında bulunan iki tarafın da borç altına girdiği sözleşmelerdir. İki taraf da her zaman borç altına girebilir ya da taraflardan biri her zaman diğeri ise belirli şartlarda borç altına girebilir.
2) Hukuki işlemlerin hukuki sonuç doğurdukları zaman bakımından sınıflandırılması:
Sağlar arası hukuki işlemler ve ölüme bağlı hukuki işlemler olarak ikiye ayrılır kişilerin sağlığında hukuki sonuç doğurması istenerek yapılan hukuki işlemler sağlar arası hukuki işlemlerdir. Kişi ya da kişilerin ölümünden sonra hukuki sonuç doğurması istenerek yapılan hukuki işlemler ise ölüme bağlı hukuki işlemlerdir.
3) Hukuki işlemlerin doğurdukları hukuki sonuçların niteliği bakımından sınıflandırılması: Mameleki azaltan hukuki işlemler ve mameleki çoğaltan hukuki işlemler olarak ikiye ayrılır.Azaltan hukuki işlemlerde,taahhüt işlemleri mamelekin pasifini çoğaltan işlemlerdir.Tasarruf işlemleri ise aktifliğini azaltan işlemlerdir.Çoğaltan hukuki işlemlerde,taahhüt işlemlerinde alıcının mameleki azalırken satıcıya bu bedelin ödenmesi istemek hakkı kazandırdığından satıcı bakımından kazandırıcı işlemdir.
