Roma Hukuku’nun bilgi kaynakları, Iustinianus’un imparator olduğu dönem esas alarak Iustinianus öncesi bilgi kaynakları, Iustinianus derlemesi (Corpus Iuris Civilis – C.I.C.) ve Iustinianus sonrası bilgi kaynakları olarak üçe ayrılır.
Iustinianus Öncesi Bilgi Kaynakları
Bu dönemin en önemli eser Gaius’un yazmış olduğu Institutiones (müessesler=kurumlar) adlı eseridir. Bu eser Klasik Roma Hukuku hakkında genel bir bilgi vermektedir.
Iustinianus Dönemi Bilgi Kaynağı (Corpus Iuris Civilis)
Iustinianus bu dönemde Coprus Iuris Civilis adıyla anılan ‘Yurttaşlar Hukuku’ adlı eseri kanun kitabını hazırladı. C.I.C. ‘ten birçok hukuk öğrencisi faydalanmaktaydı. C.I.C. ilk başta üç bölümden oluşup dördüncü bölüm Ortaçağ’da hazırlanmıştır.
1.Institutiones
Hukuk kurumları anlamına gelir.Hukuka giriş konusunda bir ders kitabı niteliğindedir.Zamanında yürürlükte olan hukuku genel çizgileriyle saptamak amacıyla yazılmış derleme niteliğinde bir kitaptır.Derlemeyi yapanlara ‘Compilator’ denmiştir.Institutiones kanun gücünde bir kitaptır.
2.Digesta(Pandectae)
Klasik Dönem hukukçularının eserlerinden alınmış ve belirli bir sistem içerisinde toplanmış parçalardan oluşur.Digesta bu derlemenin en önemli bölümüdür. Kanun gücündedir.
3) Codex
Iustinianus’un ve ondan önceki imparatorların emirnamelerin bir araya getirildiği bölümdür.Kanun gücündedir.
4)Novellae
Öğretimle ilgileri yoktur.Doğu Roma’da uygulanmak için çıkarılmış kanun kitaplarıdır.
5)Interpolatio ve Glossa
Glossa ve İnterpolatio arasında önemli bir nitelik vardı. İnterpolatio’lar eski hukuk metinlerde kanun koyucunun yaptığı değişiklik olup Glossa özel kişilerin fiili sonucunda istenmeden ortaya çıkan değişikliklerdir.
Iustinianus Sonrası Bilgi Kaynakları
Bizans Hukuku’nun ürünüdür. Bunların arasında Paraphrasis, Basilica ve Hexabiblos önemli kaynaklar arasında sayılabilmektedir
Hukuk-Dışı Edebiyat
Yazıtlar,papiruslar eski çağlardaki Roma hukuku hakkında bilgi sahibi olmamızda önemli kaynaklardandır.Bu alanda en önemli isim Cicero’dur.
