ROMA HUKUKUNDA AKİTLER SİSTEMİ
1) Roma Hukukunda Akitler :
• Ayni Akitler
• Sözlü Akitler
• Yazılı Akitler
• Rızai Akitler
Ayni Akitler : Bu akitlerin oluşması için tarafların rızalarının uygun iradelerinin açıklanması yeterli
değildir.Borçlunun borç altına girmesi için sonradan iade edeceği şeyi alacaklıdan alması gerekir.Bu
sözleşmeler karz , ariyet , vedia ve rehin sözleşmeleri olarak dörde ayrılır:
Karz ( mutuum ) sözleşmesi : Kredi sağlamaya yönelik hukuki işlemdir.Karz sözleşmesi tarafların uygun
irade beyanı ile alacaklının para ya da misli mal mülkiyetinin karşı tarafa vermesi ile kurulur.Karz
sözleşmesi cins borcu olduğundan telef olmaz.Karz sözleşmesi tek tarafı borç altına sokan sözleşmedir.Karz
akdi dar hukuk sözleşmesidir.
Ariyet ( commodatum ) sözleşmesi: Ücretsiz olarak gayri misli malın kullanımının verilmesidir.Taşınır
mallarda olduğu gibi taşınmaz mallar da ariyet sözleşmesi konusu olabilir.Ariyet , eksik iki tarafa borç
yükleyen sözleşmedir.Ariyet alanın sorumluluğu ağırdır.
Vedia ( depositum ) sözleşmesi : Taraflardan birinin taşınır malı ücretsiz olarak diğer tarafa saklaması için
vermesiyle kurulan sözleşmedir.
— Zaruri ( zorunlu ) vedia : Tehlike anında ve emanet edilen kişinin dürüstlüğü hakkımda bilgi edinme
imkanı olmadan verilen vedia
— Gayri Muntazam ( düzensiz ) vedia : Bir miktar para veya bir miktar misli malın saklanması amacıyla
karşı tarafa verilmesidir.Vediayı alan malı ya da parayı kullanabilir.
— Yediemine Tevdi vedia : İki ya da daha çok kişi arasında mülkiyeti çelişkili olan şeyin magistra
tarafından halledilinceye kadar saklanmak üzere güvenilir kişiye bırakılmasıdır.
Rehin ( pignus ) sözleşmesi : Alacaklı lehine teminat amacıyla bir ayni hakkın rehin veya ipotek hakkının
tesisidir.Rehin sözleşmesi eksik iki tarafa borç yükleyen sözleşmedir.İyiniyet davası vardır.
Sözlü Akitler : Sözlü akit , tarafların iradelerini sözlü şekilde beyan etmeleriyle meydana gelir.Roma borçlar
hukukunun en önemli akdi sözlü şekilde yapılam stipulatiodur.Belirli sözler söylenerek yapılır.Dar hukuk
sözleşmesidir ve tek tarafa borç yükleyen akittir.
Stipulatio ‘ nun En Önemli Uygulama Şekilleri ve Kefalet Akdi :
Müteselsil Borçlar : Borç ilişkisi tarafları birden fazla kişiden oluşabilir.
• Alacaklılardan her biri borçludan borcunun tamamın isteme hakkına sahiptir.Birinin alacağını elde etmesi
diğer alacaklılarının haklarını ortadan kaldırmaz.
• Alacaklılardan her biri edimdem kendi payına düşeni isteyebilir.
• Birkaç alacaklı veya birkaç borçlu arasında zincirleme sorumluluk ilişki varsa ortada tek bir edim vardır.
Fer’i Borçlar ve Kefalet : Romada feri borçlar da stipulatioyla tesis edilmiştir.Feri borç esas borca bağlı ve
ona tabi olam yan borçlardır.Asıl borç sona erdiğinde feri borç da sona erer.
Novatio , Yenileme : Borçların yenilenmesidir.Önceden olan borç sözlü şekilde yeniden taahhüt edilerek
yeni horç haline gelirdi.
Yazılı Akitler : Şekle bağlıdırlar.Romada aile babalarının alacaklarını ve borçlarını kaydettikleri defterler
tutarlardı.Bu defterler borç ilişkisi doğururdu.Bunlar da yazılı sözleşmelerdir.Rızai Akitler : Rızai akitler tarafların sadece karşılıklı rızasıyla meydana gelir.Rızai sözleşmeler alım satım ,
locatio conduktio , şirket sözleşmesi, vekalet sözleşmesidir
