Hukuk:Toplumlar halinde yaşayan insanlar arasındaki ilişkiyi düzenleyen ve maddi müeyyidleri olan kurallar bütünüdür.
Roma Hukuku M.Ö.735(754) yılından,Doğu Roma İmparatoru Iustiniauns’un M.S. 765’de ölümüne kadar geçen zamanda Roma’da ve Roma himayesinde bulunan ülkelere uygulanan hukuktur.
Iustinianus’un ölümünden Doğu Roma İmparatorluğunun dağılış tarihi olan 1453’e kadar süren döneme Bizans Hukuku denmiştir.M.S. 527’de Doğu Roma İmparatoru Iustinianus’un genel politikası Doğu Roma İmparatorluğu içinde Eski Büyük Roma İmparatorluğunu canlandırmaktı.Bu sebeple eski Roma Hukukunun toplanması ve o anki şartlara uygun olarak yazıya geçirilip yürürlüğe girmiştir.Bu sebeple,Iustinianus’un ölümünden sonra gerçek anlamda Roma ve Bizans ayrımı ortaya çıkmıştır.
19.yy’da Batıda başlayan kanunlaştırma hareketlerine kadar olan dönemde gelişen ve yeni özellikler kazanan Roma Hukuku ‘Ortak Hukuk’ adını almıştır.
ROMA HUKUKU’NUN ÖNEMİ NEDİR?
1.GENEL OLARAK ROMA HUKUKU’NUN ÖNEMİ
A.ÇAĞDAŞ ÖZEL HUKUK SİSTEMLERİNE ETKİSİ
Roma Hukuku genel anlamda Avrupadaki birçok Özel Hukuka kaynaklık yapmıştır.Bu nedenle hukuk sistemlerinin dayanağıdır.Roma Hukuku, Avrupa ülkelerinde 13 ve 19. yüzyıllar arasında ortak hukuk olarak geçerlilik kazandı.Roma hukukunun Avrupa ülkelerinde daha çok etki etmesi olayına Roma Hukuku İktibası(reception) denmiştir
B.ROMA HUKUKUNUN HUKUKİ DÜŞÜNCEYE ETKİSİ
Hukuki düşünce sistemi ilk olarak Romalı hukukçularca açık bir şekilde ortaya konmuş ve geliştirilmiştir.Hukukçu olmanın ilk koşulu hukuki düşünüş sistemi,karışık olan olayları hukuki bakımdan değerlendirebilmektir.Hukukçu,çeşitli olaylar bakımından düzenlediklerini ayırmak bunları hukukun koyduğu kurallar bakımından değerlendirmek zorundadır.Bu durum içeriği tam olarak bilinen hukuk kavramlarını gerektirir.Hukuki sorunların niteliğini kavrayan Romalılar bunları yöntemli incelemede öncü olmuşlardır.
C.ROMA HUKUKUNUN HUKUK TARİHİ BAKIMINDAN ÖNEMİ
Roma Hukuku her hukuki kavramın kuralın ya da kurumun gelişimini,onların hukuk alanında daha çekirdek olarak ortaya çıkışından başlayarak izlemek olanağı sağlar.
D.ROMA HUKUKUNUN KARŞILAŞTIRMALI (MUKAYESELİ)HUKUK VE DEVLETLER ÖZEL HUKUKU BAKIMINDAN ÖNEMİ
Roma hukuku birçok özel hukuka kaynaklık etmiştir.Temel kavramlar,kurallarve yöntem bakımından Romanın etkisinde kalan hukuklara’Romanist nitelik taşıyan hukuk’denir.Romanist ülkeler ulusal hukukları ve Roma hukukunun sentezi şeklindedir.
2.ROMA HUKUKU’NUN TÜRKİYE BAKIMINDAN ÖNEMİ
Türk siyasal tarihinin üç dönemini ayrı ayrı ele almak gerekir.
A.BYZANTİUM’UN ‘CONSTANTİNOPOLİS’ADIYLA ROMA İMPARATORLUĞU’NUN İKİNCİ MERKEZİ OLUŞUNDAN BU ŞEHRİN TÜRK EGEMENLİĞİNE GEÇİŞİNE KADAR OLAN DÖNEM
Bu şehirde Roma Hukuku bilimini ve öğrenimini geliştirmek amaçlı hukuk okulu açıldı.İmparator Iustinianus’un sonraları ‘Corpus Iuris Civilis’ adıyla anılan büyük derlemesi bu şehirde yapıldı.
Uuzun yıllar Doğu Romanın başkentliğini yapmış bu şehir çevrenin özelliklerinden etkilendi.Fakat bu etkiler İslam ve Roma kültürünün çok farklı olması sebebiyle Türk hukuku bakımından çok sınırlıydı.
2.M.S. 1453’TEN 1926 YILINA KADARKİ DÖNEM
Bu tarihler aralığında Türk hukuku ve Roma hukukunun bir ilgisi olmamıştır.Bu durumun sebebi ise İslam ve Roma kültürünün çok farklı olmasıdır
3.1926 YILINDA TÜRK MEDENİ KANUNU’NUN YÜRÜLÜĞE GİRMESİNDE SONRAKİ DURUM
Yeni Türk Devleri, İslam hukuku’nu kaldırarak özel hukuk alanında Batı Avrupa ülkelerinde olan İsviçreden medeni ve borçlar kanunu’nu kabul etti. Bu sebeple Roma Hukukunun etkisi arttı.
