Roma Devletinin Siyasi Devirleri
-Roma’nın siyasi tarihi bugünkü İtalya’nın başkenti olan Roma ile başlamaktadır.
-Roma devletinde tarihi boyunca farklı rejimler hüküm sürmüş ancak bir rejimden diğer rejime geçmek sert ihtilaller veya devrimler yoluyla olmamış, mümkün olduğu kadar geleneklere bağlı kalınarak ilerleyerek geçilmiştir.
Roma siyasi tarihi dört döneme ayrılmaktadır:
1.Krallık Devri (Regnum)
2.Cumhuriyet Devri (Res Publica)
3.İlk İmparatorluk Devri (Principatus)
4.Son İmparatorluk Devri (Dominatus)
Magistra,senatus ve halk meclisleri denilen üç organ ilk üç rejimde de varlığını sürdürmüştür. Son rejim olan son imparatorluk devrinde ise tamamen mutlakiyete dayanan bir yönetim biçimi izlenmiştir.
Civitas: Bir kent sınırları içerisindeki yaşamda, hukuken örgütlenmiş, özgür insanlardan kurulu devlet yönetimi, devlet, yurttaşlık.
Civitas, hem bir yerleşim yeri olarak kenti hem burada yaşayan insanların hukuki durumunu (devlet) hem de insan topluluğunu (cives) ifade eder.
Civitas’ın amacı;
-Kent içerisinde kurallara uygun yaşamak,
-Gerektiğinde dış tehlikelere karşı kendini savunmaktır.
Civitas’ın 2 özelliği vardır;
1.Devleti oluşturan her birey, devlet hayatına doğrudan katılır. Eğer devleti oluşturan bireyler devlet hayatına katılmıyorsa o topluluğa civitas denemez.
2.Devlet hayatına katılma ise hukuki bir örgütlenme ile gerçekleşir. Bu hukuki örgütlenme magistra,senatus ve comitia’dan oluşurdu.
Roma’yı civitas haline getiren bu üç organın (magistralık, senatus ve comitia) düzenli ve uyumlu çalışmasıdır.
1.Krallık Devri (M.Ö. 753 – M.Ö. 510)
-İlk devirlerde Roma rex adı verilen krallar tarafından yönetilirdi.
-Roma kralı (rex) dini,askeri,yargı gibi tüm güçleri kendisinde toplamıştı ve Roma devletini mutlakiyet ile yönetirdi.
-Krallık devrinde tek magistra olan Roma kralı (rex) hayatı boyunca görev yapardı.
-Kral, kendisinden sonraki kralı ölmeden önce belirlerdi fakat böyle bir belirlemenin yapılmadığı durumlarda senatus sınırlı süre ile kral belirleninceye kadar aradaki kral (interrex) olarak görev yapardı.
-Senatus’u ise Gens adı verilen kabilelerin ve pater familias denilen aile reislerinin arasından kralın belirlediği kişiler oluştururdu. (Senatus, kralın danışma organı olarak hareket ederdi ve seçilen kişiler ömür boyu görev yapardı.)
-Populus Romanus, yani bir şehir devleti içinde örgütlenmiş Roma halkı bu dönemde siyasi hayata comitia denen halk meclisleri aracılığı ile katılıyordu.
-Bu dönemin hukuku yazılı değildi. Örf ve adetler üzerinden yürüyen bir hukuk anlayışı vardı. Bu yüzden kralın ve meclislerin etkinliği hukuk konusunda tam olarak söz konusu değildi.
-Bu devrin özel hukuku esas itibariyle pater familiasların birbirleri ile olan ilişkileri üzerinden yürümekteydi. Bu ilişkiler çiftçilikle geçinen ev, aile (domus) çerçevesinde gelişiyor ve kuralı aile reisi (pater familias) koyuyordu.
