Aklileştirilmiş (Rasyonelleştirilmiş) Parlamentarizm
Parlamentarizmin zayıf yanları ortadan kaldırılarak güçlendirilmeye çalışılmış.
Hükûmet İstikrarı: Hükûmetin kolay kolay yıkılmaması, görevden zor alınması.
Siyasi İstikrar: Siyasi kurumların uzlaşı içinde beraber çalışması.
Siyasi istikrarın sağlanması açısından hükûmet istikrarı önemli.
Hükûmet etkinliği: Hükûmetin etkin, daha hızlı kararlar alabilmesi, işlevsel olması.
Hükûmetin yıkılması için salt çoğunluk gerekir. Hükûmetin dağılmasında üç tip oy vardır: kabul, ret,
çekimser.
Bu sistemi uygulayan devletler çekimser oylarını ret ile birlikte ele alır. Yıkılması için sadece kabul
dikkate alınır.
Hükûmet kanun önerisi getirdiğinde isterse bunu blok olarak kabul et veya reddet diyebilir. (Etkin
hükûmet aracıdır.)
‘’Fesih tehdidi altında güven oyu’’ Meclisten güven oyu istendiğinde verilmemesi halinde başbakan
meclisin feshedileceğini belirtir.
‘’Yapıcı güvensizlik önergesi’’ Başbakan hakkında güvensizlik oyu verilip görevden alınması
isteniyorsa yerine başka birinin önerilip o kişinin seçilmesi gerekir.
Hükûmetin KHK çıkarma yetkisi vardır. (Etkin hükûmet aracı)
Kanun tartışılıp sonuca varılamadığında başbakan 24 saat içinde kabul edilmemesi durumunda
meclisi feshedeceğini söyleyebilir. Yani hükûmet görevden çekilir. Yeni hükûmet kurulamazsa
sorumlusu meclis.
Başkanlık Sistemi
-Kurgulanmış, tasarlanmış bir sistemdir. Ana çıkış yeri ABD.
-Kontrol ve denge teorisi vardır.
-Ne tek başına yürütme ne de tek başına yasama güçlüdür.
-Başkan parlamentoyu, parlamento da başkanı denetler.
-İki temel özelliği vardır. Bu özellikler tek başına yeterli değil.,
1-Başkanlık sistemi var diyebilmemiz için yürütme tek başlı olacak. Başkan hem cumhurbaşkanı
hem de başbakan olacak. Güçlü bir yürütme yetkisi, doğrudan veya dolaylı söz sahibi. Son söz sahibi
başkan. Başkanla sekreterleri (bakanlar) arasında uyuşmazlık çıkarsa dikkate alınacak olan başkan.
Sekreterler sadece danışman. Başkanı halk seçiyor. Başkanla birlikte başkan yardımcısı seçiliyor.
Bunun misyonu başkan görevde yokken onun yerine faaliyetlerini yürütmek.
Veto yetkisine sahip. Kongre (temsilciler meclisi ve senato) bir yasayı kabul ettikten sonra başkan
veto ederse kongre bu yasayı 2/3’ü kabul ettiği anda başkan bunu kabul etmek zorunda.
Başkan kendisine gelen yasayı 10 gün içinde veto eder ya da Resmi Gazetede yayımlar.
Yasama döneminin bitmesine yakın bir sürede geldiğinde başkan hiçbir şey yapmayıp
bekletebilir. (Bitmesine on gün veya daha az kalmış olmalı.) Buna cep vetosu denir. Bekleterek bir
sonraki yasama dönemine iteler.
2-Başkanlık sisteminde yürütme ve yasama karşılıklı olarak birbirinden bağımsızdır. Farklı
zamanlarda farklı seçimlerle belirlenir. Başkan kongreden seçilmez.
Başkan kongreyi feshedemez, kongre de başkanı görevden alamaz. (Siyasi nedenlerle görevden
alamaz.)
Başkan suç işlerse cezai sorumluluk süreci başlar, kongre suçlar, senato yargılama yapar.
Senatoda 2/3 oy çıkarsa başkan görevden alınır.
