-Osmanlıdaki en önemli anayasacılık hareketi.
-Osmanlının geriye gitmesinden rahatsız olan bir grup (Genç Osmanlılar) kurtuluşun bir anayasada olduğunu düşünüyorlar.
-Ferman anayasa.
-II. Abdülhamit Kanun-i Esasiyi ilan etme şartıyla tahta çıkmış.
-Her ne kadar ferman anayasa da olsa dış güçler tarafından baskıyla ilan edilmiştir. Merkezin isteğiyle değil.
-Temelinde toplumsal bir ayaklanma yok. Genç Osmanlılar ilan edilmesini sağlamış, geniş bir tabanın talebi yok.
-Devlet biçimi monarşidir, açıkça belirtilmiştir.
-Saltanat makamı tanınmış.
-Teokratik yönetim var, şerri mahkemeler var.
-Egemenlik kime ait belirlenmemiş ama padişah olduğu kesin. Aksi düzenlenmemiş. Yasama ve yürütmede etkin olan padişah.
-Yürütme iki başlı. Padişah ve Heyet-i Vükela. Başkanı sadrazam. Üyeleri atayan padişah.
-Yürütme yetkisi padişahta. Meclis var ama üyelerini padişah atayıp görevden alabilir.
-Yasama bakımından iki meclis var:
Meclis-i Mebusan: Halk seçiyor, dört yıllığına seçiliyor. İstanbul’da seçim yapılıyor. Kadınlar oy kullanamıyor. Belli bir geliri olan erkekler oy kullanabiliyor.
Heyet-i Ayan: 40 yaşını dolduran kişiler tarafından ölene kadar görev yapmak koşuluyla padişah tarafından seçiliyor.
*Heyet-i Ayan’ın başkanını padişah seçiyor.
*Meclis-i Mebusan’ın başkanını gösterilen üç aday içinden padişah seçiyor.
*İki meclis üyeleri de vatana, Kanun-i Esasiye ve padişaha sadık kalacağına dair yemin ediyor. (Bu yemin dolayısıyla padişahı sınırlandırmak zor.)
*Aldığı kararın uygulanabilmesi için padişahın izni lazım. Karar almadan önce de görüşme izni alınıyor. (Heyet-i Vükela)
*Padişaha ters düşüldüğünde azletme veya istifa etme. Siyasi kader padişahın elindedir.
1876 ANAYASASINDA KANUN YAPMA
-Padişahın atadığı Heyet-i Vükela her konuda kanun önerebilir.
-Meclisler görev aldığı konularda kanun önerebilir.
-Kanun önerildikten sonra görüşülmeden önce mutlaka padişahtan izin alınacak.
-Kanun önerisi Şuray-ı Devlet (Bir nevi danıştay) denen organa gidiyor. Danışma organı. Üyelerini padişah atıyor. Bu organ kanunu denetleyecek. Padişahın haklarına zarar verip verilmediğine bakılıyor.
-Önce Meclis-i Mebusan’da görüşülüyor. Sonra Heyet-i Ayan’a gidiyor. Biri teklifi kabul etmeyince teklif düşüyor. (Heyet-i Ayan’ı padişahın atadığını düşünürsek önemli bir durum.)
-İki mecliste de kabul edilirse padişah onayına gidiyor. Kabul etmezse kanunlaşmadan düşer. Son söz padişahın.
! Padişah sorgulanamaz, siyasi açıdan yargılanamaz.
! Meclisin tatilde olduğu dönemlerde padişah kararname çıkarıp ülkeyi yönetebilir.
-Meclis üyeleri Heyet-i Vükela üyelerine soru sorduğunda isterlerse cevap vermezler.
-Aralarında görüş ayrılığı çıkarsa, Heyet-i Vükelanın yasa önerisi iki defa meclis tarafından reddedilirse, padişah meclisi fesh edebilir ya da Heyet-i Vükelanın üyelerini değiştirebilir.
