OLAĞANÜSTÜ YÖNETİM USULLERİ
-Ülkenin bir kısmında veya tamamında yaygın şiddet olayları, salgın hastalıklar, iktisadi krizler hatta savaş hali ortaya çıkması durumlarında kamu düzeninin korunması, kaosa yol açılmaması, gelişmelerin yönlendirilebilmesi gerekir ve olağan kolluk yetkileri yetersiz hale gelir.
-Olağanüstü yönetim usulleri/olağanüstü hal rejimleri, devletin hukuk düzeninin olağan kuralları ile üstesinden gelinmesine imkan olmayan olağanüstü bir tehlike karşısında başvurulan, kolluk yetkilerinin olağan yönetim usullerine oranla oldukça genişlediği usullerdir.
-OHAL rejimleri temel hak ve özgürlüklere sınırlama getirir.
-Olağanüstü hal yönetimi Anayasa’nın 119. Maddesinde düzenlenmiştir.
III. Olağanüstü hal yönetimi
Madde 119 – (Değişik: 21/1/2017-6771/12 md.)
Cumhurbaşkanı; savaş, savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması, tabiî afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edebilir.
Olağanüstü hal ilanı kararı, verildiği gün Resmî Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur.
Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağırılır; Meclis gerekli gördüğü takdirde olağanüstü halin süresini kısaltabilir, uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir.
Cumhurbaşkanının talebiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi her defasında dört ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilir. Savaş hallerinde bu dört aylık süre aranmaz.
Olağanüstü hallerde vatandaşlar için getirilecek para, mal ve çalışma yükümlülükleri ile 15 inci maddedeki ilkeler doğrultusunda temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya geçici olarak durdurulacağı, hangi hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği kanunla düzenlenir.
Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, 104 üncü maddenin onyedinci fıkrasının ikinci cümlesinde belirtilen sınırlamalara tabi olmaksızın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Kanun hükmündeki bu kararnameler Resmî Gazetede yayımlanır, aynı gün Meclis onayına sunulur.
Savaş ve mücbir sebeplerle Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplanamaması hâli hariç olmak üzere; olağanüstü hal sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri üç ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülür ve karara bağlanır. Aksi halde olağanüstü hallerde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kendiliğinden yürürlükten kalkar.
OLAĞANÜSTÜ HAL İLANI KARARI
-Cumhurbaşkanı Kararı ile olur.
Sebep: OHAL ilan edilmesi için öncelikle bunu gerektirecek sebeplerin ortaya çıkması gerekir. Anayasa m.119’da bu sebepler sayılmıştır. Bunlar; ‘savaş, savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması, tabiî afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalım’dır.
Yetki: OHAL ilan etme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.
Biçim: OHAL kararı verildiği gün Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girer. Aynı gün TBMM onayına sunulur. CB OHAL kararı verdiği anda, bu bir idari işlemdir. Karar Resmi Gazetede yayınlandığı an hukuki sonuçlarını doğurmaya başlar. Meclisin kararı onaylaması yalnızca OHAL kararını CB Kararı olmaktan çıkarıp Meclis Kararı niteliğine sokar.
Konu: CB Kararının konusu, ülkenin bir veya daha fazla bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edilmesidir. Konu yalnızca yer ve süreden ibaret değildir. Bu karar, olağanüstü hal mevzuatının uygulamaya konulması, temel hak ve hürriyetlerin 15. Madde çerçevesinde sınırlandırılması anlamlarına da gelir.
Amaç: Kamu düzenini koruma, kamu yararı amacı bulunur.
OLAĞANÜSTÜ HAL İLANININ SONUÇLARI
-Tabii afet veya tehlikeli salgın hastalık veya ağır ekonomik bunalım sebebiyle ilan edilen olağanüstü hallerde vatandaşlar için para, mal ve çalışma yükümlülükleri getirilebilir.
-Temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir.
-Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde (Cumhurbaşkanlığı) Kararnamesi çıkarılabilir.
Olağanüstü Yönetim Usulleri Konusu.
