Nato kapalı, askeri amaçlı ve ortak savunma hedefli bir ittifaktır.
Uluslararası teşkilatlar belirli bir kuruluş amacı için kuruluş antlaşması ile meydana getirilen ve kendisini oluşturan devletlerden ayrı organları ve milletlerarası kişiliği bulunan birimlerdir. Örgütler sınırlı bir kişiliğe sahiptirler.
Nato savunma amacı ile kurulmuştur. Kuruluş anlaşması 4 Nisan 1949 tarihli Washington antlaşmasıdır. Üyelik bakımından ayrım yapılmak gerekirse kapalı bir antlaşmadır. Diğer kapalı örgütlerden farklı olarak devletlerin sadece şartları sağlaması örgüte kabulü için yeterli değildir. Oy birliği ile alınmış üyeliğe kabul kararı gereklidir.
Yayıldığı alan bakımından bir ayrım yapılması gerekirse bölgesel bir teşkilat olarak sınıflandırılmalıdır. İttifak bu günün problemlerine eğilme ve yarının problemlerine bakmayı ayrıca barışa yönelik tehditlere karşı koyulmasını amaçlamaktadır.
2. Dünya Savaşının yarattığı yıkımdan dolayı Avrupa devletlerinin de kendi aralarında birlik olma ve diğer devletler tarafından destek görme ihtiyacı doğmuştur. Nato adil ve kalıcı bir barış düzeni amaçlamaktadır.
ABD-SSCB arasındaki gerilim Postdam ve Yalta konferansları sonrasında artmıştır.
Natonun kurulmasındaki temel ilke güvenliğin tekliği birliği ve bölünmezliğidir. Askeri, politik, ekonomik konularda işbirliği hedeflenmiştir. Asıl amaç potansiyel SSCB tehdidine karşı bir araya gelmektir.
Batı Avrupa Birliği ya da kısaca BAB, yarı etkin bir Avrupa güvenlik ve savunma örgütüdür. 17 Mart 1948 tarihinde imzalanan Brüksel Antlaşması’yla birlikte kurulmuş ve 1954 yılında İtalya ile Batı Almanya’nın katılımlarıyla büyümüştür. Amaç Avrupanın savunmasını birleştirmektir.
2. Dünya savaşı sonrasında orta ve doğu Avrupa ülkelerinde demokratik olmayan yönetimler benimsenmiştir. SSCB etkisiyle sosyalist yönetimler başa geçmiştir. 1948 şubatında Prag darbesi olmuş ve Çekoslovakya Sovyet etki alanına girmiştir. Brüksel antlaşması işte bu darbe üzerine yapılmıştır ve batının ilk tepkisi olarak görülmektedir.
1948 Nisanında Berlin’in ABD kontrolündeki kısmı Sovyetler tarafından abluka altına alınmıştır. Ablukanın ardından İngiliz ve ABD öncülüğünde ortak bir savunma fikri ortaya çıkmıştır. ABD ve kanada görüşmüş ve aynı zamanda Batı Avrupa devletleri de kendi aralarındaki birliği genişletmek adına adımlar atmışlardır.
4 Nisan 1949 tarihinde 12 devlet arasında Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü kurulmuştur. Türkiye 1951’de katılım protokolünü imzalamış ardından 1952’de Nato daveti ile tam katılım sağlamıştır.
Genel bilgiler için Nato Web sitesi
Uluslararası Örgütler dersi için diğer notlarımız
