Milli güvenlik kurulu
1949 yılında “milli savunma yüksek kurulu” adı altında milli savunma bakanlığına bağlı olarak kuruluyor. Cumhurbaşkanına bağlı bir kurum olan MGK, milli güvenlik politikalarının belirlenmesinde büyük öneme sahiptir.
1949 yılındaki milli savunma yüksek kurulu;
Başbakan başkanlığında toplanıyordu. Kurul üyeleri arasında, milli savunma bakanı, genelkurmay başkanı, eğer seçildiyse diğer bakanlar ve tabii üye olarak cumhurbaşkanı vardı.
1961 yılında adı değiştirilip milli güvenlik kurulu yapıldı.
Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan kurulun üyeleri: genel kurmay başkanı, kanunda belirtilen bakanlar ve kara-deniz-hava kuvvet komutanları. Görüldüğü gibi kuruldaki üniformalı sayısı artmıştır. 61 Anayasası askeri darbe ürünü olduğu için bu olağandır.
Mevcut haldeki MGK; (2017 değişikliği)
Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanır. Cumhurbaşkanı yardımcıları, adalet bakanı, milli savunma bakanı, içişleri bakanı, dışişleri bakanı, genelkurmay başkanı, kara-deniz-hava kuvvet komutanları. Görüldüğü gibi kuruldaki sivil sayısı üniformalı sayısına göre fazladır. 2016 darbe girişiminden sonra askeriyenin, yönetim üzerindeki etkisi kırılmak istendiğinden MGK’nın sivilleşmesi normal karşılanabilir.
MGK’NIN GÖREV VE YETKİLERİ
- Devletin milli güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili alınan tavsiye kararları ve gerekli koordinasyonun sağlanması konusundadaki görüşlerini cumhurbaşkanına bildirir.
MGK’NIN KARARLARININ NİTELİĞİ
1949 Milli Savunma Yüksek Kurulu -> kararları mütalaa niteliği taşır
1961 Milli Güvenlik Kurulu -> kararları bakanlar kuruluna tavsiye niteliği taşır
1982 Milli Güvenlik Kurulu -> bakanlar kurulunca mgk’nın görüşleri öncelikli dikkate alınır
2001 Milli Güvenlik Kurulu -> bakanlar kurulunca değerlendirmeye alınır
2017 Milli Güvenlik Kurulu -> cumhurbaşkanı mgk’nın görüşlerini değerlendirir.
- Görüldüğü gibi 1949’dan 1982’ye kadar aldığı kararların gücü artmıştır. Fakat son zamanlarda azaltıldığı görülüyor. Bu da elbette ülkedeki askeri vesayetin etkisinin kırılma çabasının sonucu.
Devlet denetleme kurulu
1982 anayasası ile kurulan bir kuruluştur. Parlamenter sistemde amacı cumhurbaşkanının, idare üzerindeki dış denetim aracıdır. Fakat 2017’de sistem değiştiği için idare de cumhurbaşkanına bağlandığı için iç denetim aracı haline evrilmiştir.
Devlet denetleme kurulu, idarenin hukuka uygunluğunun, düzenli ve verimli şekilde yürütlmesinin ve geliştirilmesinin sağlanması amacıyla cumhurbaşkanına bağlı olarak kurulan bir kurumdur.
Diyanet işleri başkanlığı
2017’den önce başbakanlığa bağlı bir kuruluştu. Genel idare içinde yer alan DİB, laiklik ilkesi doğrultusunda bütün siyasi görüşlerden uzak kalarak milletçe dayanışma ve bütünleşmeyi amaç edinerek, özel kanunda gösterilen görevleri yerine getirir.
2017 değişikliği ile birlikte başbakanlık kalktığından doğrudan cumhurbaşkanına bağlı bir kurum olarak görevine devam etmektedir.
Anayasa Hukuku Notları -29
