Merkezin üstlendiği milli kamu hizmetleri devlet merkezinde planlanır ve yürütülür. Merkezi idari teşkılat 9 Temmuz 2018’den önce Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulu, Başbakan ve Bakanlıklıklardan oluşuyordu. 6771 sayılı Anayasa değişikliği ile Bakanlar Kurulu ve başbakanlık kaldırılmıştır. Merkezi İdari Teşkılat; Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Bakanlıklar ve Yardımcı Kuruluşlardan oluşmaktadır.
CUMHURBAŞKANLIĞI
CUMHURBAŞKANI
2017 anayasa değişiklikleriyle cumhurbaşkanın idari görev ve yetkileri artırılmıştır. Karşı-imza zorunluluğu kaldırılmıştır. Cumhurbaşkanı kendisine verilen yetkileri kendisi imzalar kendisi sorumlu olur. Merkezi idarenin en yüksek hiyerarşik amiri sıfatına gelmiştir. Eski sistemde mevcut olan başbakan ve bakanlar kuruluna verilen tüm idari yetkiler cumhurbaşkanına verilmiştir.
CUMHURBAŞKANININ GÖREV VE YETKİLERİ
Cumhurbaşkanın görev ve yetkileri Anayasamızın 104.maddesinde sayılmıştır. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi vardır. Yönetmelik çıkarma ve adsız düzenleyi işlemler yapma yetkisi vardır. Üst kademe yöneticilerini atamak ve görevden alma yetkisine sahiptir. İdari vesayet yetkisi vardır. Harcama yetkisi vardır. İdare hukuku çatısı altında hem düzenleyici işlemler hem de bireysel işlemler yapma yetkisine sahiptir.
YETKİ DEVRİ
Nitelik ve nicelik itibariyle çok geniş bir alandır. Cumhurbaşkanı görevi gerekli görürse astına devredebilir. Yetkisini devrettiğinde işleme müdahale edebilir burada da cumhurbaşkanına bir istisna gelmiştir.
Cumhurbaşkanın bireysel işlemlerinin yanında Cumhurbaşkanı Kararnameleri, Yönetmelikleri ve Diğer Düzenleyici işlemleri vardır. Bireysel işlemlerinin yargısal denetimi mümkündür.
CUMHURBAŞKANLIĞI TEŞKILATI
–Cumhurbaşkanlığı İdari işler Başkanlığı
-İdari İşler Başkanlığının Alt Birimleri (Genel Müdürlükler)
-Cumhurbaşkanının Politika Kurulları
-Cumhurbaşkanlığı Ofisleri
-Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu
-Cumhurbaşkanlığına bağlı, Cumhurbaşkanı ile ilgili veya İlişkili Kurum ve Kuruluşlar (Bunların tamamının ayrı tüzel kişiliği vardır. Devlet Denetleme Kurulu örneğin.)
CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI
6771 Sayılı kanunla yapılan değişiklikle ilk defa cumhurbaşkanı yardımcıları getirilmiştir. Cumhurbaşkanı yardımcıları, cumhurbaşkanı tarafından atanırlar. Cumhurbaşkanı siteği zaman yardımcısını azledebilir. Anayasada belirtilen sadece iki görev ve yetkisi vardır:
-Cumhurbaşkanının anayasa md.106’da sayılan hallerde Cumhurbaşkanına vekalet etmek ve ona ailt yetkileri kullanmak
-Milli Güvenlik kurulu toplantılarına katılmak ve Cumhurbaşkanın katılamadığı zamanlarda Milli Güvenlik Kurulu toplantısına başkanlık yapmak. Cumhurbaşkanı ve bakanlar arasında hiyerarşik bir ilişki yoktur. Cumhurbaşkanı da bakanlar da doğrudan doğruya cumhurbaşkanına karşı sorumludur.
BAKANLAR VE BAKANLIKLAR
Her bir bakanlık aslında tüm ülke düzeyinde sunulan birer kamu hizmetini yürütmek için uzmanlaşmış idari birimdir. Her bir bakan devlet tüzel kişiliğini temsilen görev yaparlar. Devlet tüzel kişiliğinden ayrı bir tüzel kişilikleri yoktur.
BAKAN
Cumhurbaşkanı bakanları atar. Bakan olarak atandıklarında milletvekillikleri düşer. Güncel durumda, önemli bir değişiklik var, her bir bakan cumhurbaşkanın hiyerarşisine tabi tutulmuştur. Her bir bakanının cumhurbaşkanına karşı sorumluluğu açıkca düzenlenmiştir. 703 sayılı KHK, 3046 sayılı yasayı da yürürlükten kaldırmıştır. 3046 sayılı kanun genel itibariyle bakanlıklar teşkılatına ilişkin düzenlemelerle ilgiliydi. Mahkemeler önünde temsil yetkisini kullanır. Bakanların hiyerarşi yetkisi vardır. Bakanlık teşkılatının en üst hiyerarşik amiri bakandır. Astlarına emir ve direktif verme onların işlemlerini denetleme gibi yetkileri kullanr. Genel müdürleri, bakan yardımcıları gibi görevliler cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır. Bakanın hiyerarşik üst olarak çalışağı kamu görevlilerini belirleme hakkı yoktur.
BAKANLIKLARIN GÖREV VE YETKİLERİ
-Vesayet yetkileri vardır. Yerinden yönetim kuruluşları ile ilgili vesayet konusu gündeme gelir. Atama yetkileri var ama sınırlanmış durumdadır. 2 Sayılı Cetvelde bulunan kamu görevlilerinin ataması için Cumhurbaşkanına öneri verir. Harcama yetkisi var. Düzenleyici işlem yapma yetkisi var. Yönetmelik ve adsız düzenleyici işlem yapma yetkisi var. (genelge gibi) Koordinasyon ve işbirliği yetkisi vardır. Bakanların yetki devri 1 sayılı CBK 506. Maddede düzenleniyor. Sınırlarını açıkca belirtmek üzere yetkilerden bir kısmını alt kademEye devredebilir.
Bakanların görevleriyle ilgili suçlarından dolayı cezai sorumlulukları vardır. Ancak bu sorumluluk meclis soruşturması usulüyle olur. Soruşturma sonucunda bakan sevk edilirse Yüce Divanda yargılanır.
BAKAN YARDIMCILARI
1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 504.maddesinde düzenlenmiştir. Bakana yardımcı olduklarından bahsediliyor. Bunların kim olacağını bakan değil Cumhurbaşkanı belirler.
BAKAN MÜŞAVİRLİĞİ
Bakana danışmanlık yapan kişidir. Sayısı on beşi geçmemek üzere istihdam edilebilirler.
BAKANLIK TEŞKILATI
-Bakanlık Merkez Teşklatı
-Bakanlık Taşra Teşkılatı
-Bakanlık Yurtdışı Teşkılatı
-Bakanlığa Bağlı İlgili ve İlişkili Kurum ve Kuruluşlar
BAŞKENTTEKİ YARDIMCI KURULUŞLAR
Bunlara danışma organları da denir. Danıştay, Sayıştay, Milli Güvenlik Kurulu, Yüksek Askeri Şura olarak sayılır. Başkentteki yardımcı kuruluşların bazı ortak özellikleri şunlardır:
-Devlet idaresinden ayrı tüzel kişilikleri yoktur.
-Özerk konumdadırlar.
-Uzmanlık kuruluşlarıdır.
-Kurul halinde çalışırlar.
-Kararları kural olarak istişari niteliktedir.
-Bu kuruluşlar Anayasada Danıştay md.155’te, Sayıştay md.160’ta Milli Güvenlik Kurulu md.118’te Yüksek Askeri Şuranın da adı md.125/2’de geçmektedir.
Danıştay, danışma görevini verdiği danışma kararları ile gerçekleştirir.
Sayıştay, merkezi idareyi mali açıdan denetleyerek idari işlemini gerçekleştirir.
