Medeni Hukukun Kaynakları

MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI

1. Yaratıcı Kaynak: Hukuk kuralını yaratan güç.Örneğin TBMM
2. Yürürlük Kaynakları: Hukukun ne şekilde uygulanacağını gösteren kaynak.Örneğin kanun,tüzük,yönetmelik..
3. Bilgi Kaynakları: Hukuku açıklayan eserlerdir.

Medeni Hukukun Yürürlük Kaynakları: 

TMK. m.1“Kanun,sözüyle ve özüyle değindiği bütün konularda uygulanır.Kanunda uygulanabilir bir hüküm yoksa, hâkim,örf ve âdet hukukuna göre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar verir.“

 Bu maddeye göre medeni hukukun yürürlük kaynakları kanun,örf ve adet hukukudur.

-Asıl yürürlük kaynağı kanundur.

-Tamamlayıcı yürürlük kaynağı örf ve adet hukukudur.

-Asıl ve tamamlayıcı kaynaklarda hüküm yoksa hakim kendi hukuk kuralı yaratır.

1)ASIL YÜRÜRLÜK KAYNAĞI: KANUN

Kanun,TBMM tarafından Anayasa`da belirtilen usullere ve şekillere uyularak kabul edilen,Cumhurbaşkanı tarafından R.G. de yayınlanarak yürürlüğe giren yazılı hukuk kuralıdır.

Kanunların Özellikleri: 

-Genellik 

-Süreklilik 

Kanunların Anayasaya Uygunluğu ve Bunun Denetlenmesi

Hiçbir kanun Anayasa uygunsuz olamaz.Anayasaya uygunluğunun denetlenmesi gerekir.Bu denetleme Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir.İki yolla denetleme yapılır: iptal davası ve Anayasa`ya aykırılığın def`i yoluyla ileri sürülmesi.

2) KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME

3) TÜZÜK

4) YÖNETMELİK

TAMAMLAYICI HUKUK KAYNAĞI: Örf ve Adet Hukuku

Sürekli olarak tekrarlanan davranışlar sonucunda oluşan ve toplumda bu davranış tarzına uyulmasının zorunlu olduğu zihniyeti yerleşmiş olan yazılı olmayan hukuk kurallarıdır.

Örf ve Adet Hukukunun Unsurları:

1. Sürekli Uygulama : Toplumda uzun süreden beri uygulanıyor olmalı ve gelenek olarak ortaya çıkmış olmalıdır.
2. Toplumda oluşan geleneğe uymanın zorunlu olduğu zihniyeti yerleşmiş olmalıdır.

Örf ve Adet Hukukunun Rolü: 

-Kanunda boşlukların doldurulmasında

-Sıradan bir geleneğin oynayacağı rolü evleviyetle oynar

-Kanun koyucu yeni bir kanun hükmünü kabule zorlayabilir.

KANUNLARIN UYGULANMASI

Türk Medeni Kanunun birinci maddesinde “Kanun sözüyle ve özüyle değindiği bütün konularda uygulanır.“ denilmiştir.Bu maddeye göre hakim kanun hükmünde olan bir olaya hakim kendi çözüm getiremez.Ancak kanunda hüküm bulunmayan durumlarda ve örf ve adet hukukunda da bir hüküm yoksa kendi hukuku yaratır.

  1-Kanunların Sözüyle Uygulanması: Hükmün sözü itibariyle uygulanması,hükmün düz anlamıyla uygulanması,hükmün zıt anlamıyla uygulanmasıyla olur.Zıt anlamı uygulanırken hükmün amacıyla veya kanunun başka bir hükmü ile de çelişmemesi gerekir.

 2-Kanununların Özüyle Uygulanması: Hükmün konuluş amacı ve ruhunu tespit ederek anlamına göre uygulanmasıdır.

KANUNLARIN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ: 

Kanun metninde açıkça tarih belirtilmişse tarihinde belirtilmemişse RG`de yayınlanmasından 45 gün sonra yürürlüğe girer.

KANUNLARIN YÜRÜRLÜKTEN KALKMASI: 

Kanunun süresi dolmuşsa,Anayasa mahkemesi iptal etmişse,yeni kanun eski kanunu açıkça veya örtülü olarak kaldırması şekillerinde yürürlükten kalkar.

KANUNLARIN ÇATIŞMASI: 

Eski ve yeni kanunda ikisi de özel veya ikisi de genelse yeni kanun uygulanır.Eski kanun genel,yeni kanun özelse yeni özel kanun uygulanır.Eski kanun özel yeni kanun genelse kanun koyucunun iradesine gidilmektedir.

 KANUN HÜKÜMLERİNİN YORUMLANMASI

Yorum: Kanun hükmünün anlamının açık olmadığı durumlarda,hükmün anlamının tespiti işlemidir.

Yorum Türleri: 

-Genişletici yorum,hükmün uygulama alanını sözüne genişleten yorum türüdür.

-Daraltıcı yorum,hükmün uygulama alanını sözüne göre daralır.

-Hükmün aynen uygulanması,kanunun yorumu ile varılan uygulama alanı ile sözü aynı genişlikteyse bu yorum türü geçerlidir.

YORUM METODLARI:

1. Söze göre (lafzi) yorum metodu: Hükmün ifade tarzındaki anlamlara bağlı yorum türüdür.
2. Sübjektif tarihi yorum metodu: Kanun koyucunun hükmü koyarken güttüğü amacı yorumlar.
3. Objektif tarihi yorum metodu: Kanun koyucunun hükmün doğuş zamanındaki anlamı yorumlamasıdır.
4. Objektif zamana uygun yorum metodu: Kanunun uygulanacağı zamanda hükmü koysa nasıl hüküm getireceğini yorumlamasıdır.

  Yorum yapılırken sadece lafzi yorum yeterli değildir.Lafzi yorumun anlamının hükmün ruhu ile de örtüşmesi gerekir.Serbest bir yorum yapılmamalıdır.

KANUN HÜKÜMLERİNİN NİTELİKLERİNE GÖRE UYGULANMASI

1. Genel hükümler-Özel hükümler: Hukuki ilişki uygulanırken öncelikli olarak varsa özel hüküm uygulanır eğer yoksa genel hükme gidilir.
2. Emredici hükümler-Emredici Olmayan Hükümler: Aksi kişiler tarafından kararlaştırılamayan zorunlu hükümler emredici kurallardır.Mesela aksi kararlaştırılamaz,aksine anlaşma geçersizdir gibi ifadeler emredici olduğunu belirtir.Aksi kişiler tarafından kararlaştırılabilenler ise emredici olmayan kurallardır.

KANUN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASINDA HAKİMİN TAKDİR YETKİSİ

 Hakime tanınan takdir yerkisi,kanunun tanıdığı hallerde kullanılır.İki şekilde olabilir:

1. Şartlarda Takdir Yetkisi: Hükmü uygularken şartların gerçekleşip gerçekleşmediğini dikkate alır.
2. Hükümde Takdir Yetkisi: Hükmün kapsamı ve niteliğine göre karar verir.Hakim,hukuka ve hakkaniyete uygun karar vermelidir.Hakkaniyete göre takdir ise menfaatleri göz önünde bulundurarak karar vermesidir.