Hukuk Kavramı
Hukuk, devletçe tanzim edilmiş ve herkesin uyması devlet zoruyla sağlanan davranış kurallarıdır. Yani toplumun huzurunu bozan ve kurallara uymayan kişilere müeyyide, bu müeyyideyi uygulayacak da bir kudretin bulunması gerekir.
Hukuk Kuralı;
-Geneldir.(Kişiye mahsus değildir.)
-Soyuttur.
-Süreklidir.
-Devlet gücü ile korunmaktadır.(Müeyyidesi vardır.)
Toplumu Düzenleyen Kuralların Türleri
1.Ahlak Kuralları
Toplumun her bir bireyinin yapmış oldukları davranışları iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış olarak değerlendiren kuralların tümü ahlak kurallarını oluşturur. Maddi değil, manevi bir müeyyidesi vardır.
2.Din Kuralları
Din kuralları tanrı ile insan arasındaki ilişkileri düzenlerler. Dini kurallar tanrı ile insan arasında olsa da insanın öbür dünyaya yatırım yapma amacıyla bireyin işlediği faaliyetler toplum düzenini etkiler. Dini kuralların da maddi değil, manevi bir yaptırımı vardır.(Dini hukukun merkezine koyan ülkeler hariç.)
3.Görgü Kuralları
Bireyin toplumla olan ilişkilerinde uyması gereken davranış kurallarıdır. Maddi değil, manevi bir yaptırımı vardır. Kişi toplumdan dışlanmayı göze alıyorsa bu kurallara uymayabilir.
4.Örf ve Adet Kuralları
Geçmişten beri uygulanan, uygulandıkça toplum içerisine yerleşen kurallardır. Bu kuralların maddi bir yaptırımı yoktur, ancak birey bu kurallara uymamazlık yaparsa toplum içerisindeki saygınlığını kaybetme ihtimalini göze almalıdır.
Hukukun Alt Ayrımları
1.Yazılı Hukuk – Yazılı Olmayan Hukuk
a.Yazılı Hukuk
Toplum düzenini sağlamak amacıyla, yetkili organlar tarafından yürürlüğe konulan metinlerdir.Örneğin; kanun,kanun hükmünde kararname…
b.Yazılı Olmayan Hukuk
Bir ülkede geçmişten beri uygulanan ve hukuki bir müeyyideye bağlanmış olan yazılı olmayan hukuk kurallarıdır.
2.Özel Hukuk – Kamu Hukuku
a.Özel Hukuk
Toplumun birbiriyle eşit haklara sahip bireyleri arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk alanı. Medeni hukuk özel bir hukuk alanıdır.
b.Kamu Hukuku
Devlet ve vatandaşlar veya devletin kendi kurumları arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk alanı.
3.Tarihi Hukuk – Yürürlükteki Hukuk – Olması Gereken Hukuk
a.Tarihi Hukuk
Bir ülkede belli bir süre uygulandıktan sonra yürürlükten kalkmış hukuktur.
b.Yürürlükteki Hukuk
Bir ülkede belli bir zamanda bulunan yazılı ve yazısız hukuk kurallarının tümüne birden verilen isimdir.
c.Olması Gereken Hukuk
Mutlak adaleti olmasa bile, olması gereken adaleti sağlayacak olan hukuk olması gereken hukuktur.
4.Pozitif Hukuk – Tabii Hukuk
a.Pozitif Hukuk
Belli bir toplumda ve belli bir zamanda yürürlükte bulunan hukuk kurallarının bütünü.
b.Tabii Hukuk
İçeriği her daim var olan ve her şeyin üzerinde geçerliliğe sahip bir hukuk olarak tanımlanabilir.
Resepsiyon: Bir toplumun hukukunun bir başka toplum tarafından kendi hukuku olmak üzere alınmasına resepsiyon denir.
Kodifikasyon: Yazılı ve yazısız tüm hukuk kurallarının bir araya getirilerek büyük kanunların hazırlanmasıdır.
Kazuistik Yöntem: Ortaya çıkabilecek her türlü uyuşmazlığı önceden düşünerek her biri için ayrıntılı çözüm üretmektir.(Teferruat Yöntem, Çağ Dışı Yöntem)
Özel Hukukta Kaynak Türleri
1.Yaratıcı Kaynak
Hukuk kurallarını yaratan güç. Örneğin;Uluslararası Antlaşmalar,Anayasa,Kanunlar,TBMM…
2.Yürürlük Kaynağı veya Şekli Kaynak
Kanun,kararname,tüzük,yönetmelik… Normlar hiyerarşisine göre yönetmelik CB kararnamesine, CB kararnamesi kanuna, kanun da anayasaya aykırı olamaz.
Uluslararası antlaşmalar temel hak ve özgürlüklerde en üstte yer alır.
3.Bilgi Kaynağı
Yürürlük kaynakları,doktrin,içtihat,Resmi Gazete,Mahkeme Kararları.
İçtihat:Hakimin kendi yorumundan doğan yargı kuralı değerinde sonuç.
Doktrin:Belirli bir konu ya da inanç sistemine ilişkin kabul,ilke ve kurallar bütünü.
Yardımcı Kaynaklar
Hukukun yardımcı kararları;bilimsel içtihatlar(doktrin) ve yargısal içtihatlardan(mahkeme kararları) oluşmaktadır.
İstisna:İçtihatları birleştirme kararları.
Kanun Boşluğu
Hakim gerekli hükmü yazılı hukuk veya yazısız hukuk kurallarında bulamazsa kendisi kanun koyucu gibi davranarak karar verir ve kanun boşluğunu kapatır.
