Medeni Hukuk – Dürüst Davranma

DÜRÜST DAVRANMA

Hakların nasıl ve hangi kurallara uyularak kullanılacağını ve borçların nasıl ve nelere uyularak yerine getirileceğini gösterir, hakların içerik ve kapsamını belirler. Medeni Kanun’un ikinci maddesi bu konu üzerinde durur.

Genel Olarak Hakların Kullanılması

Hak, hukuki olarak korunan ve bu korumadan faydalanan kişinin iradesine bırakılan menfaat ve yetkilerdir. Hakkın kullanılması, kişilerin bu menfaat ve yetkilerden fiilen yararlanmak üzere harekete geçmesi durumudur.

             Ayni Hakların Kullanımı – Hak sahibinin, hakkının konusunu oluşturan eşya üzerinde fiili ve hukuki tasarruflarda bulunması sureti ile gerçekleşir.

             Şahsi Hakların Kullanımı – Hak sahibinin (alacaklı) borçlusundan hakkın konusunu oluşturan edimi yerine getirmesini veya hakkın konusuna uygun bir davranışta ya da kaçınmada bulunmasını istemesi ile olur. Edimin yerine getirilmesini isteyen şahsi hak sahibi, hakkını kullanıyor demektir.

Bir hakkın kullanılmasının veya bir borcun yerine getirilmesinin söz konusu olduğu hallerde, daima menfaatleri birbirine karşıt olan iki grup vardır.

Şahsi haklar söz konusu olduğu zaman, hak sahibinin karşısında sadece borçlu durumunda bulunan kişinin menfaati vardır.

Kanundaki hükümler genel biçimde düzenlenmiştir, bu sebeple kanunda veya hukuki işlemlerle genel biçimde saptanmış olan asli hak ve borcun yanında bunların kullanılması ve yerine getirilmesi anında tali mahiyette yan haklar doğabilir.

Dürüst Davranma Kavramı ve İçeriği

Medeni Kanun herkesin haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uygun davranmasını emreder.

Dürüstlük Kuralları – Orta zekalı, normal, makul kişilerin toplum içerisinde karşılıklı güvene, ahlaka ve dürüstlüğe dayalı davranışlarıdır. Yazılı kurallar değildir ,herkes tarafından uygulanması gerekir. Objektif mahiyettedir. Hakim kendiliğinden (re’sen) uygular.

Dürüstlük Kurallarının Uygulandığı Durumlar

1-Hakkın kullanımı ve borçların yerine getirilmesi

2-Hukuki işlemlerin uygulanması

3-Hakimin kanunu uygulaması

                   Not: İyiniyet ve dürüstlük kuralları birbirinden farklıdır.

Dürüst Davranmanın İşlevi – Hukuk kurallarının genel, soyut ve donmuş kurallar olmasından doğan sertliği yumuşatmak. Kanun maddeleri sosyal menfaat çatışmalarını genel biçimde düzenler. Kanun koyucu bu düzenlemeyi yaparken karşıt menfaatler arasında denge kurmayı amaçlar. Bu nedenle karşıt menfaatlerden bazılarını daha fazla korur, bu tercih(yeğleme) kanunun veya hukuk kuralının amacını oluşturur.

Türk Hukukunda Dürüst Davranmanın İşlevinin Görüldüğü Durumlar

1-Hakların ve borçların içerik, kapsamını belirler.

2-Hukuki işlemlerin yorumlanması, tamamlanması.

3-Kanunu yorumlama, tamamlama esnasında hakime yol gösterir.