KOLLUK
Kolluk Faaliyeti ve Kamu Düzeni
Kamu düzeni, Anayasa Mahkemesi’ne göre belirsiz bir kavramdır. Bununla birlikte ‘toplumun barış, güven ve gelişme içinde yaşamını sürdürmesi hali’ olarak açıklanabilir.
Kamu düzeni, temel hak ve hürriyetlerin hakkıyla ve layıkıyla kullanılabildiği bir ortamdır.
Kamu düzenini kimsenin (devlet dahil) ihlal etmemesi gerekir. Kamu düzeninin ana unsurları; genel güvenlik, genel sağlık ve dirlik ve esenliktir.
İdare, temel hak ve hürriyetlerin kullanılabilmesi, teminat altına alınması için temel hak ve hürriyetlere müdahale eder. Bu müdahalede önemli olan kamu yararı ile bireyin çıkarı arasındaki dengeyi sağlamaktır.
Kolluk da bu ‘hassas dengeyi’ sağlamayı, kamu düzenini korumayı ve bozulan kamu düzenini eski haline getirmeyi amaçlar.
İdare bu faaliyeti yerine getirirken personel ve teşkilata da ihtiyaç duyar. Kolluk kavramı sadece kolluk faaliyetlerini değil aynı zamanda bu personel ve teşkilatı da içeren bir kavramdır.
Kolluk faaliyeti, idare tarafından, tek yanlı idari işlemler ile kamu düzenini korumak ve bozulan kamu düzenini yeniden tesis etmek amacıyla yerine getirilir.
Kolluk faaliyetinin özellikleri zaman içerisinde değişime de uğrar. Günümüzde, özel hukuk kişileri tarafından da kolluk faaliyetlerinin yerine getirilebileceği kabul edilir.
Kolluk faaliyeti İdari Kolluk ve Adli Kolluk olarak ikiye ayrılır.
İdari Kolluk: Kamu düzenini korumayı ve bozulmasına engel olmayı amaçlar.
Adli Kolluk: Kamu düzeni bozulduktan sonra, suç faillerini tespit etmeyi, yakalamayı, delilleri toplamayı ve yetkili adalet mercilerine teslim etmeyi amaçlar. Bu sebeple adli kolluğa ‘suç kolluğu’ da denir.
Farklarının; birinin önleyici birinin cezalandırıcı olduğunu söylemek yanlış olur. Çünkü idari kolluğun bazı durumlarda müeyyide uygulama yetkisi de vardır. Adli kolluksa sadece bunu uygulayacak kurumlara yardımcı konumundadır.
Uygulamada idari kolluk ile adli kolluğu birbirinden ayırmak zordur. Organik açıdan birbirlerinden ayrılmamışlardır. Yani idari kolluk uygulamalarını da adli kolluk uygulamalarını da aynı teşkilat ve personel yerine getirir.
İdari Kolluk Başlıca Özellikleri:
-Kamu düzenini korumak ve bozulmasına engel olmakla sorumludur.
-Önleyici, engelleyici, koruyucu ve durdurucu nitelikte denebilir.
-İdari kolluk kamu düzeni bozulduktan sonra da faaliyetlerde bulunabilir. Ehliyete el koyma, idari para cezası verme gibi idari yaptırımlar uygulayabilir.
-Kişilerin temel hak ve hürriyetleriyle yakından ilgili olduğundan idare tarafından kanuna dayanarak yerine getirilir.
-Tek yanlı düzenleyici ve birer işlemler yaparlar. (İlgilinin rızası, onayı aranmaz.)
-İşlemleri her zaman geri alınabilir, hak doğurucu nitelikte değillerdir.
-İdari kolluk kamu düzenini koruma amacıyla re’sen harekete geçer.
-İdari kolluk personeli idari makamların emri altındadır.
Adli Kolluk Başlıca Özellikleri:
-Adli kolluğun öncelikli görevi karşılaştığı suçun işlenmesini önlemek olmakla beraber; kamu düzeni bozulduktan sonra suç faillerini tespit etme, yakalama, delilleri toplama, bunları adli makamlara teslim etme işlerini yaparak bozulan kamu düzenini yeniden tesis etmekle görevlidir.
-Adli kolluk Cumhuriyet savcısının emir ve talimatları doğrultusunda görev yapar.
En önemli farkları;
-Kural olarak idari kolluk faaliyetlerinden doğan uyuşmazlıklar idari yargıda, adli kolluk faaliyetlerinden doğanlar ise adli yargıda çözümlenir.
-Görevli personellerin görevleriyle ilgili işledikleri suçların kovuşturulmasındaki usuller personelin idari veya adli görev yapmasına göre değişiklik gösterir.
