Kişiliğin Sona Ermesi
Kişilik iki şekilde sonra erer: Ölüm ve Gaiplik
Ölüm:
Kişiye bağlı haklar ölümle sona erer ve diğer haklar mirasçılara geçer. Çünkü ölümle hak ehliyeti sona erer yeni hakların kazanılması da söz konusu olamaz. Hukukta kabul edilen ölüm beynin vücuttaki fonksiyonel koordinasyonunu yerine getiremeyecek şekilde harap olması gerekir.
Ölümün İspatı:
Bir kişinin ölü ya da sağ olduğunu ya da belli bir zaman içinde yaşamış veya başka bir kimsenin ölümünde sağ olduğunu iddia eden, bunu ispat yükü altındadır.
İspat Araçları:
Kişisel Durum
Ölüm karinesi ve birlikte ölüm karinesi
Ölüm Karinesi:
Bazı hallerde kişinin öldüğüne dair kuşku duyulmasa da cesedi bulunamayabiliyor. 31. Maddeye göre bu durumlarda kişi ölmüş sayılır, ölümü iddia edenler sadece kişinin kaybolduğu olayı ispat etmekle yetinirler. Mahallin en büyük mülki amirinin emriyle ölü kaydı düşürülür. Başvuruyu altsoy, üstsoy, kardeşler bunlar yoksa mirasçılar bunlar da yoksa yetkili makamlarca nüfus müdürlüğüne yapılır. Nüfus müdürlüğü gerek görürse olayı araştırır.
Eğer öldüğü sanıldığı kişi sonradan ortaya çıkarsa bu kişinin mahkemeye başvurarak ölü kaydının kaldırılmasını isteyecektir.
Mirasçılara geçmiş olan mal varlığı BK 77 vd. Deki sebepsiz zenginleşme kuralları ya da istihkak iddiasıdır.
Evliliğe gelince de ikinci evlilik mutlak butlanla sakat olacağı kabul edilmektedir. Savcı dahil herkes evliliğin mutlak butlanını dava edebilir.
Birlikte Ölüm Karinesi:
Birlikte ölüm karinesinde cesedin bulunup bulunamaması değil, ölüm anının saptanamamasıdır. Hangisinin daha önce tespit edilemeyen birçok kişide kişiler aynı anda ölmüş sayılır.
Birlikte ölüm karinesinin en önemli sonucu ölenlerin birbirlerine mirasçı olamamalarıdır. Örneğin karı koca birinin diğerinden önce ölmesi halinde birbirlerine mirasçı olabilirken birlikte ölüm karinesinde ortak çocukları yoksa mirasları ikinci zümrede kendi mirasçılarına geçer.
Cesedin Durumu:
Kişinin ölmesi ile birlikte kişilik haklarının da sona erdiğini söylemiştik ama buna rağmen ceset yine de hukuk tarafından tecavüzlere karşı korunur.
Ölenin yakınlarının ceset üzerindeki hakları onların kişilik haklarına dahildir bu sebeple cesede yapılacak saldırı onların kişilik haklarına saldırı olarak görülür ve MK 24,25 ve BK 58’e göre gerekli olan davaları açabilirler.
Gaiplik (kişiliğin hakim kararıyla sona ermesi):
Kişinin yaşayıp yaşamadığı anlaşılamadığı zamanlarda hukuken sıkıntılar çıkmaması için kaybolan kişi büyük ihtimalle öldüğü varsayılıyorsa kişilik hakimin gaiplik kararıyla sona erer. (MK 32/1)
Gaiplik Kararının Şartları:
Maddi Şartlar:
Kişinin ölüm tehlikesi içinde kaybolma ve belli bir süre geçmesi. Ölüm tehlikesi içinde kaybolmadan bir yıl geçtikten sonra başvurulabilir. Buna karşılık, gaiplik uzun süreden beri haber alamamaya dayandırılıyorsa son haber alma tarihinden itibaren 5 yıldır (MK 33/1)
Yargılama Usulü:
MK 32/1’e göre hakları ölüme bağlı kişiler gaiplik karar içi mahkemeye başvurabilir. Ya da MK 588’e göre hazine de gaiplik kararına başvurabilir.
İlan:
Gaiplik kararı için kendisine başvurulan mahkeme durumdan haberi olanların mahkemeye başvurmaları için durumu ilan eder.
