KİŞİ DIŞINDAKİ HAK KONULARI
Bu haklar dörde ayrılır:
1)Gelecek Kuşakların Hakları:Gelecek kuşakların hakları tartışmalı bir konudur çünkü bu konuda sadece öngörü yapılabilir.Gelecek kuşakların haklarında kesin olacak şey insan haklarına önem verileceğidir.
2)Çevrenin Hakları:Çevreyi korumak,çevre sağlığını korumak,kirliliğini önlemek her insan görevidir.
3)Hayvan Hakları
4)Robot/Yapay Zeka Hakları
HAK EHLİYETİ
*.İnsan hak ehliyetini sağ doğmak koşuluyla,ana rahmine düştüğü andan itibaren kazanır. Kişilik doğumla başlar ve ölümle son bulur.Kişilik ve hak ehliyetinin oluşum zamanı birbirinden farklıdır.Kişilik doğumla başlar ancak hak ehliyeti ana rahmine düştüğü andan sağlıklı doğmak ile gerçekleşir.Çocuk hak ehliyetini sağ doğmak koşuluyla,ana rahmine düştüğü andan itibaren elde eder.
– Hukuk henüz ana rahmine düşmemiş kişiler açısından da bazen düzenlemeler getirebilmektedir.Örn:Borç ödemeden aciz nedeniyle mirasçılıktan çıkma.Mirası bırakan kişi alt soyunu mirasçılaktan çıkarabilir.Borç ve ödemeden aciz belgesi alınması gerekir.
-Gebeliğe Son Verilmesi:Bu durum kanun tarafından belirtilmiştir.Gebeliğin süresi onuncu haftası doluncaya kadar annenin sağlığı için tıbbi sakınca olmadığı durumda istek üzerine gebeliğe son verilebilir.Gebelik süresi eğer on haftadan fazla ise sadece gebelik annenin hayatını tehlikeye atıyorsa ya da edecek durum ortaya çıkma ihtimali varsa,doğacak çocuk ve gelecek nesiller için sorun olacağı hallerde doktorun objektif bulgulara dayanan gerekçeli raporuna dayanılarak gebeliğe son verilebilir.
-Çocuk Düşürme:Gebelik süresi on haftadan fazla ise çocuğun bilerek düşürülmesi durumunda suçlu olan kişi bir yıla kadar ceza veya hapse hükmedilir.
*Bu konuda tartışılan konulardan biri de tüp bebektir çünkü tüp bebek embriyo ile oynanması sonucu oluşur.Bir kısım tüp bebek durumunun izin verilmesini savunurken bir kısım insan da etik ve anayasal temellerle buna karşı çıkar.Bu konulara yönelik ‘’üremeye yardımcı tedavi merkezleri yönetmeliği’’ vardır.
*Hak ehliyeti tüzel kişiler tarafından ise hukuk düzeninin öngördüğü halde varlık kazanması gerekir ve bu yeterli olacaktır.
ÖLÜM NASIL BELİRLENİR
Ölüm için kalbin,kan dolaşımının,sinir sisteminin yani bütün yaşamsal işlevlerin son bulması gerekir.Beyin ölümü durumunda ise dört farklı dalda bir grup doktorun beyin ölümünün gerçekleştiğini oybirliği ile kabul etmesi gerekir.
Ötenazi:İnsanın ölümüne izin vermesidir.Hukukumuzda bu durumun yasak olduğu belirtilmiştir.Hasta Hakları Yönetmeliği’nde bu yasak net bir şekilde ifade edilmiştir.Madde 13’e göre ötenazi yasaktır.Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa bile kimsenin hakkına son verilemez.
Ölüm Karinesi:TMK’nin 31.maddesine göre ‘’ölümüne kesin gözle bakılacak bir halde kaybolan ve cesedi bulunmayan kişi ölmüş sayılır.’’ Şeklinde belirtilmiştir.Ölüm karinesi durumunda herhangi bir mahkeme kararına ihtiyaç duyulmaksızın amirin emriyle kişinin ölüm kaydı düşülebilir.
Gaiplik Kararı:TMK madde 32’ye göre ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber alınamayan bir kimsenini ölümü hakkında kuvvetli olasılık varsa,hakları bu ölüme bağlı olanların başvurusu üzerine mahkeme bu kişinin gaipliğine karar verebilir.Gaiplik karanının istenebilmesi için ölüm tehlikesinin üzerinden en az bir yıl veya son haber tarihinin üzerinden en az beş yıl geçmiş olması gerekir.
