- 1876’da Sultan Abdülaziz‘in tahttan indirilmesi, IV. Murat’ın üç ay süren saltanatı süresince anayasa hazırlanamayınca tahttan indirilmesi, meşrutiyet fikrine daha yakın olduğu görüntüyle II. Abdülhamit geçirilmiştir.
YAPILMASI :
- ilk anayasamız olan Kanun-i Esasi padişah 2. AbdÜlhamit tarafından 23 Aralık 1876 tarihinde onaylanıp ilan edilmiştir. 1 Meşrutiyet olarak adlandırılan bu dönem padişahın meclisi tatil etmesi ile sonuçlanmıştır.
- Kanun-i Esasi, 28 kişilik bir özel kurul (Meclis-i Mahsus) tarafından yapılmıştır. Başkanı Sadrazam Midhat Paşadır.
İÇERİĞİ :
- Yürütme organı Padişah ve Heyet-i Vükelâ –günümüzün Bakanlar Kurulu- isimli kabineden oluşur. Padişah yürütme organının başındadır. Heyet-i Vükelâ’yı padişah atar. Heyet-i Vükelâ, sadrazam, bakanlar ve Şeyhülislamdan oluşur. Bu heyet padişaha karşı sorumludur.
- Yargı organı anayasada mehakim başlığı ile düzenlenmiştir. Kanun-i Esasi mahkemeleri Şeriye ve Nizamiye Mahkemeleri olarak düzenlemiştir. Ayrıca üst mahkeme olarak Mahkemey-i Temyiz’den (Yargıtay) bahsedilmiştir. Kanun-i Esasi’nin yargıya yönelik düzenlemeleri zamanın batılı anayasaları ile boy ölçüşecek düzeydedir.
- Devletin halk ile ilişkisini de düzenler. Bu bağlamda Kanun-i Esasi halka pek çok temel hak ve özgürlükler sağlamıştır. Vatandaşlık hakkı, dilekçe hakkı, kamu hizmetlerine girme hakkı, eğitim hakkı, din özgürlüğü, kişi özgürlüğü ve dokunulmazlığı, konut dokunulmazlığı, basın özgürlüğü, işkence ve eziyet yasağı gibi pek çok temel hak ve özgürlük tanınmıştır.
1909 DEĞİŞİKLİKLERİ
- Vatandaşa ilk defa siyasi örgütlenme hakkı verildi.
- İlk kez padişah anayasaya bağlılık yemini etti
- Padişahın elinden ilk kez sürgün ve sansür yetkisi alındı
- Padişah bakanları seçemez
- İlk kez çok partili hayata geçildi
- Meclis padişaha karşı güçlenmiştir.
