Kamulaştırma İşleminin Unsurları
Yetki Unsuru
Kamu gücü kullanımı gerektirdiğinden ancak devlet tüzel kişileri tarafından yapılabilir. Devlet tüzel kişileri kanunlarla ve cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle yapmakla yükümlü kılındıkları kamu hizmetlerinin ve teşebbüslerinin yürütülmesi için yapabilir.
İdarenin görevli olmadığı bir hizmet veya teşebbüsün yürütülmesi için kamulaştırma kararı alması halinde konu bakımından yetkisizlik söz konusu olur.
Kamu tüzel kişiliği bulunmayan idareler ile özel hukuk gerçek ve tüzel kişilerinin kamulaştırma yetkisi bulunmamaktadır. Özel kişilerin aldığı kamulaştırma kararları yok hükmündedir.
Özel kişiler lehine yapılacak kamulaştırmalarda kamulaştırılan mülkiyet idareye kullanma hakkı ise özel kişiye geçer. Bedel tamamen veya kısmen özel kişiler tarafından ödenir ve bu bedel iade edilmez. Özel hukuk gerçek ve tüzel kişileri adına yapılacak kamulaştırmalarda da Kamulaştırma Kanunu hükümleri uygulanır. Özel kişiler lehine kamulaştırma yapılabilmesi için bu hususta izin veren özel kanun hükmü bulunması gerekir.
Şekil Unsuru
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununda öngörülen aşamalı prosedür. Ayrıca sitemiz not halinde yüklenecektir.
Sebep Unsuru
İdarenin görev alanına giren her konudaki ihtiyaç sebebiyle kamulaştırma yapabileceği kabul edilir. Kamulaştırmanın yapılabilmesi için sürekli bir ihtiyaç olmalıdır. Süreli ve geçici ihtiyaçların karşılanması saikiyle kamulaştırmalar yapılamaz. Süreli ve geçici ihtiyaçlar için kamulaştırılma yapılması halinde taşınmaz sahibinin mülkiyet hakkına ölçüsüz müdahale edilmiş olunur.
Konu Unsuru
İşlemin konu unsuru bir taşınmaz üzerindeki özel mülkiyetin sona ermesi ve o taşınmazın mülkiyetinin idareye geçmesidir. İdareler taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak haklarını kamulaştırabilir. Taşınmaz üzerinde bulunan ağaç, bina gibi bütünleyici parçalar aksi kararlaştırılmadıkça kapsam içi kabul edilmektedir.
Taşınmazın bir kısmının kamulaştırılması ya da üzerinde irtifak kurulması yeterli olduğu halde işlemin taşınmazın tümünü kapsaması halinde konu bakımından hukuka aykırılık oluşur.
Bir kamu tüzel kişisinin bir diğer kamu tüzel kişisine ait bir taşınmazı kamulaştırması yok hükmündedir. Bir kamu tüzel kişisi diğer kamu tüzel kişisinin taşınmazına kaynak veya irtifak hakkına ihtiyaç duyarsa ödeyeceği bedeli de belirtmek suretiyle taşınmazın maliki olan idareye yazılı olarak başvurur. Mal sahibi idare taşınmazın devrine muvafakat etmez veya 60 gün içinde cevap vermezse anlaşmazlık taşınmazı isteyen idarenin başvurusu üzerine Danıştay 1. İdaresi tarafından incelenerek 2 ay içinde kesin karara bağlanır.
Amaç Unsuru
Kamulaştırmanın amaç unsuru kamu yararının gerçekleştirilmesidir. Kamu yararı dışında bir amaç güdülmesi kamulaştırmanın hukuka aykırı hale gelmesine neden olur.
