İdari işlemler kural olarak belirli bir süreye ağlı olmaksızın hüküm ve sonuçlarını doğurur. Bu idari işlemlerin sona erdirilmeleri yargı kararı ile iptalleri veya idarenin bir başka işlemi ile bunların geri alınması veya yürürlükten kaldırılması şeklinde olur. Bununla birlikte belli bir süre vade için geçerli olup sürenin bitimi ile birlikte kendiliğinden sona eren idari işlemlerde mümkündür. Aynı şekilde şarta bağlı olarak yine kendiliğinden sona ermesi, hüküm ve sonuçlarını doğuramaması da söz konusu olabilir.
İdari İşlemlerin Mahkeme Kararı ile İptal Edilmesi
İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır. İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaati ihlal edilenler tarafından dava açılabilir. Yargı mercileri tarafından idari işlemlerin iptal edilmesi durumunda işlem geçmişe etkili olarak ortadan kalkar. İdari işlem hiç yapılmamış kabul edilir ve idari işlemin yapılmasından önceki hukuki duruma dönülür. İdare iptal edilen idari işlemden önce varolan ve bu işlemle değiştirilmiş bulunan hukuki durumu sağlamakla yükümlüdür.
Bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu süre hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden itibaren 30 günü geçemez.
Yürürlükten kaldırılması
İdari işlemlerin sona ermesi bakımından olağan usul idari işlemin yürürlükten kaldırılmasıdır. İlga olarak adlandırılan yürürlükten kaldırma, idari işlemin bizzat idare tarafından geleceğe yönelik olarak hukuki varlığına son verilmesidir.
İdari işlemin kaldırılması yetkide ve usulde paralellik ilkesine uygun olarak yapılmalıdır. Buna göre kural olarak idari işlemi hangi makam yaptıysa o makam tarafından hangi usul içerisinde yapılmışsa o usul izlenmek suretiyle yürürlükten kaldırılmalıdır. Bununla birlikte kanunla idari bir işlemin kaldırılmasına yönelik farklı bir usulün benimsenmesi veya işlemi yapan makam dışında başka bir makamın yetkilendirilmesi de mümkündür.
Hukuka aykırı birel idari işlemler kural olarak her zaman yürürlükten kaldırılabilir. Hatta yürürlükten kaldırılmaları çoğu kez idare görevidir. Hukuka aykırı bir idari işlemin varlığının devam etmesi hukuk eleminde etki ve sonuçlarının sürmesi kabul edilemez. İlgilileri bakımından lehe hukuki durumlar ortaya çıkarmış bulunan idari işlemkerin bu özelliklerinin dikkate alınması gerekir. Kişiler bakımından bir hakkın doğumuna yol açmayan birel idari işlemler hukuka aykırı olup olmadıklarına bakılmaksızın her zaman yürürlükten kaldırılabilirler.
İdari İşlemlerin Geri Alınması
Hukuka aykırı düzenleyici işlemler dava açma süresi içerisinde ya da açılmış bir dava varsa yargılama neticeleninceye kadar geri alınabilirler.
Hukuka uygun birel işlemler ilgililer lehine hak veya korunması gereken hukuki durumlar doğurmuşlarsa kaldırılmaları mümkün değildir. İdari işlemlerin birel ve özgül etki ve sonuçlarının değişmezliği ilkesi kaldırmaya engeldir. Ancak kanun koyucunun açıkça öngördüğü durumlarda kaldırma mümkün olur. Böyle bir durumda dahi oluşan hak kaybının hukuk devleti ilkesi gereğince tazmin edilmesi gerekir. İşlemlerin ne zaman hak ya da korunması gereken hukuki durumlar doğurup ne zaman doğurmadıkları her somut olay için ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
bunların belirli bir süre geçtikten sonra korunması gerektiği kabul edilmektedir. Bireyler bakımından korunması gereken (müesses) durumlar oluşturan hukuka aykırı işlemler şayet ilgilinin hilesi, idareyi yanıltması veya açık bir hata söz konusu değilse, veya bu işlemler yoklukla malul değil ise “idari istikrar” ve “idari işlemlere güven” ilkeleri çerçevesinde ancak makul bir sürede geri alınabilir
Muhatabının idareyi aldatması, hilesi veya idarenin açık hatası sebebiyle tesis edilmiş işlemlerin her zaman geri alınabileceği kabul edilmektedir.
