KOLLUK KUVVETİ
Kamu düzenini sağlamak için idare tarafından kolluk faaliyeti yürütülür. Kamu düzeninin net bir tanımını yapmak zordur. 1900’lü yılların başından beri kamu düzeni üç unsurda incelendi. Bu unsurlara klasik unsur denir. Kamu Güvenliği, Genel Sağlık (Kamu Sağlığı), Birlik ve Esenlik (Kamu Huzuru) çatısı altında incelenmiştir.
Kamu güvenliği için kazaların olmaması can ve mal güvenliğin sağlanması, trafik ışıkları ile trafiğin kontrolünün sağlanması gibi. Kamu huzuru unsurunda düzenli bir hayat ortamının sağlanmasıdır. (Rahatsız edici şeylerin olmaması; Toz, duman, gürültü) Kamu sağlığı unsuru burada normal sağlık hizmeti ile arasında fark vardır.
Tek tek bireylerin sağlığından bahsetmiyoruz, tüm toplumun sağlığından bahsediyoruz.Bir karantina tedbiri, zorunlu aşı gibi tedbirler kamu sağlığı ile ilgilidir. Klasik unsurların yanında fransız mahkemelerinden alınan bazı kavramlar var Kemal Gözlerin kitabından: genel ahlak, kamusal estetik, insan onurunun korunması, kişinin kendinden koruması(kask, ehliyet kemeri takmak gibi) . Genel ahlak üzerinden durursak, Polis Vazife ve Salahiyet Kanununda “Madde 11 – Polis; A) Genel ahlak ve edep kurallarına aykırı olarak; utanç verici ve toplum düzeni bakımından tasvip edilmeyen tavır ve davranışta bulunanlar ile bu nitelikte söz, şarkı, müzik veya benzeri gösteri yapanları, (..) Herhangi bir müracaat veya şikayet olmasa bile engeller, davranışlarının devamını durdurarak yasaklar, sanıklar hakkında tanzim olunacak evrakı derhal şikayete bağlı suçlar hakkındaki evrakı da şikayet ve müracaat vukubulduğu takdirde adliyeye tevdi eder.” Burada iki sorun vardır. Genel ahlak üzerinden, 1) Bu kavramın değerle yüklü olmasıdır. Subjektif olması. 2)Kişilerin iç dünyasında yaşadığı şeyin toplumu etkilemiyorsa konu olmamalı. Muğlak bir kavramdır kolluk kuvvetlerine verilmemesi gerekir. Burada idari kolluktan bahsettik.
ADLİ KOLLUK: Suç işlendikten sonra harekete geçen kolluktur. Delillerin toplanması, soruşturmanın yürütülmesi gibi.
İDARİ KOLLUK: Önleme faaliyeti vardır.
Türkiyede adli ve idari kolluk arasında bir ayrım var. Ama organik olarak böyle bir ayrım yok. Bunlar adli kolluk yapıyorlarsa uyuşmazlıklarda adli yargının konusu oluyor, idari kolluk yapıyorlarsa uyuşmazlıklarda idarinin konusu oluyor. İdarenin amiri kendi başındaki oluyor, adli kolluk için savcı oluyor. Adli kolluk görevi ile suç işlerse savcı doğrudan soruşturuyor , İdari kolluk görevi ile suç işlerde devlet memurluğu statüsünden sorgulanıyor. Emniyet Teşkılatı Kanunu madde 3’te şöyle tanım yapılmıştır: Zabıta teşkilatı: Umumi ve hususi olmak üzere iki kısma ayrılır. Umumi zabıta: Silahlı bir kuvvet olan (polis) ve (jandarma) dır. Hususi zabıta: Umumi zabıta haricinde kalan ve mahsus kanunlarına göre teşekkül edip muayyen vazifeleri gören zabıta kuvvetleridir. (Orman kolluğu gibi, kendi özel kanunu var)
GENEL İDARİ KOLLUK
Bu kanunda sadece polis ve jandarma sayılmıştı. Hususi bir konuda kolluk kuvvetini yerine getirmiyor. Tek bir alanda sadece faaliyet gösteriyor. Orman kolluğu gibi, sınır kolluğu gibi. Ve kendi özel kanunu var.
ÖZEL İDARİ KOLLUK
Merkezi de polis , jandarma, çarşı-mahalli bekçileri var. Polis il ve ilçe sınırları içerisinde faaliyet gösteriyor.
KOLLUK MAKAMI-PERSONELİ-AMİRİ
Kolluk makamı, kolluk faaliyetine ilişkin düzenleyici ve denetleyici işlemleri yapan makamdır. Kolluk personeli de zabıta polis jandarma gibi kolluk makamının işlemlerini uygulayan ama kendileri işleme yapamazlar. Düzenleyici bireysel işlem yapamıyorlar. Polislerin sokağa çıkma yasağında ceza yazması örneğin bireysel işlemi yapması valinin yetkisine girer. Kolluk amiri, hiyerarşik olarak kolluk personelinin üstünde ona emir ve talimat verebilen kişilerdir.
KOLLUK YETKİLERİNİN ÇATIŞMASI VE YARIŞMASI
Kolluk yetkilileri arasında daha geniş yetkili olanının kararı geçerlidir. Bunların yaptığı kolluk işlemleri diğerlerinkinden üstündür. Daha az yetkili olan kendi yetki alanı içerisinde daha sınırlı bir işlem olabilir. İçişleri bakanlığı belirli saatlerden sonra gürültü yapılmasını yurtiçinde yasakladığında İçişleri bakanlığının yaptığı bir düzenlemeyi vali genişletilemez. Mahalli idarelerin kendi arasına bir çatışma olursa, belediye ve il özel idaresi ya da il özel idaresi ile köy arasında bir çatışma çıkarsa daha geniş alanda faaliyet gösterdiği için il özel idaresinin dediğini kabul eder. Genel ve özel idari kolluk arasında çatışma olursa ne olur?
Özel kolluğun münhasıran düzenleme yapabileceği bir alan vardır. Burada kanun koyucunun amacına bakmak gerekir. Özel düzenleme yoksa genel idari kolluk bunu yapar. Özel idari kolluk görevini yapmazsa mecburiyetten genel kolluk onun alanına müdahale edebilir. Kolluk İşlemlerini Bireysel ve Düzenleyici İşlem olarak ayırırız. Düzenleyici işlem genel soyut kural koyuyor, muhattap belli değildir. Bireysel işlem de muhattap bellidir.
KOLLUK USULLERİ
İZİN USULÜ: Bir faaliyeti yürütmek için idareden izin alırsınız. Örneğin inşaat ruhsatı alınması, sürücü belgesi alınması.
BİLDİRİM USULÜ
Bildirim usulünde toplantı ve gösteri yürürüyüşünü bildirmeniz yeterli oluyor.
*İki yerde ruhsat usulünden bahsettik. Bir kolluk faaliyetinde bir de kamu hizmeti gördürürülmesi usulünde ruhsat usulünden bahsettik. Bunları ayırmak için: Eğer normalde özel hukuka tabi bir faaliyet yürütülüyorsa bunun kamu düzenini bozmaması için izne bağlanması söz konusuysa kolluk usulü olan izin usulünden bahsediyoruz. Fakat özünde bir kamu hizmeti faaliyeti varsa ama devlet size bunu yürütebilmeniz için izin veriyorsa kamu hizmetinin görürülmesi olan ruhsat usulü var. Eğer serbest piyasa faaliyeti ama ruhsata bağlanmışsa.(inşaat ruhsatı gibi) Normalde bu sizin serbestçe yapabileceğiniz bir faaliyettir. Ama bazen de özel okulları düşünelim. Bu izni almak için idare izin verirken bu iznin asli sahibi olarak karşımıza çıkıyor. Valiler yönetimi devralabiliyor gibi. Garantör devlet ünileri gibi. Devletin tedbir alması gibi. İzinle yürütülen kişi bir takım kamu gücü kuvvetini kullanabiliyorsa. Orada izinle yürütülen faaliyetin kamu hizmeti olduğunu anlayabiliyorsunuz. İdare bu kadar sahiplenmiyorsa izni geri alıyor ya da kaldırıyorsa alkollüyken arabanın kullanması gibi unlar kamu düzeni ile ilgili değildir.
