İçtima -2
C) Fikri İçtima: Failin aynı fiile farklı suçları veya aynı suçu birden fazla işlemesidir. İki şartı vardır: fiilin tek olması ve tek fiille birden çok suçun işlenmesi. İşlenen birden çok suç farklı da olabilir aynı da. Eğer suçlar farklıysa farklı neviden fikri içtima, aynı ise de aynı neviden fikri içtima vardır. Şartları:
=>Fiilin tek olması: Burada bir hareketin birden çok suçun kanuni tanımını objektif olarak gerçekleştirmesi şeklinde bir birleşme gerekli ve yeterlidir.Fikri içtimaın varlığı için failin hareketini tek amaca ulaşmak için yapması tek başına yeterli olmadığı gibi failin aynı saikle gerçekleştirdiği hareketler ve failin aynı anda birden çok fiili işleme kararına sahip olduğu hallerde fikri içtimanın kabulüne tek başına yeterli değil.
İcra hareketlerinin tam ayniyeti: Bu durumda icra hareketleri gerçekleştirilen suçtipleri bakımından bütünüyle aynıdır.
Failin fiili yoluyla aynı zamanda başka bir suç tipi içinde bulunan bir neticeye neden olması halinde de fikri içtima vardır. İki tane sırf hareket suçu da örneğin yalan tanıklık ve iftira veya iftira ve hakaret suçları da farklı neviden fikri içtima şeklinde birleşebilir. Teşebbüs edilen ağır bir suç tamamlanmış basit suçla birleştiğinde de fikri içtima kabul edilir.
İcra hareketlerinin kısmi ayniyeti: fikri içtimada işlenen suç tipleri bakımından hareketlerin tamamıyla örtüşmesi gerekli değildir.
=>Tek fiilin birden fazla suçun oluşmasına sebebiyet vermesi:
a)Suçların Farklı Olması(Farklı Neviden Fikri İçtima): İşlediği bir fiil ile birden fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet vermesidir.Farklı suçlardan maksat farklı suç tiplerini düzenleyen hükümlerdir. Eğer ihlallerden birisi suç değil kabahat ise fikri içtima uygulanmaz
b)Suçların Aynı Olması(Aynı Neviden Fikri İçtima): Aynı suçun birden fazla kişye karşı tek bir fiille işlenmesi durumudur. Zincirleme suç ve aynı neviden fikri içtima karıştırılmamalıdır. Zincirleme suçta fiillerin birden çok olması her bir fiilin aynı suçu oluşturması ve bunun değişik zamanlarda ve aynı mağdura karşı işlenmesi gerekir. Aynı neviden fikri içtimada ise hem fiil tektir hem de bu tek fiille aynı suçun mağdurları farklı kişilerdir.
Aynı suç kavramının mahiyetini m.43/1’deki “bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri aynı suç sayılır” hükmüne göre belirlemek gerekir. TCK m.43/3 gereğince kasten öldürme, kasten yaralama, işkence ve yağma suçlarında zincirleme suç ve aynı neviden fikri içtima hükümleri uygulanamaz. Bu suçlar aynı fille birden çok kişiye karşı işlendiği takdirde gerçek içtima kuralı uygulancak, yani her bir suçtan dolayı fail ayrı ayrı cezalandırılacaktır.
Kasten öldürme ve kasten yaralama suçlarının bir fiille işlendiği hallerde ne şekilde hareket edileceğine de değinilmelidir.
i. İlk olarak bir fiille bir kişinin ölümü ile bir kişinin yaralanmasına kasten sebebiyet verilmiş olabilir (Farklı neviden fikri içtima)
ii. İkinci ihtimal bir fiille kasten bir kişinin ölümü ile birden fazla kişinin yaralanmasına sebebiyet verilmiş veya bir fiille kasten birden fazla kişinin ölümü ile bir kişinin yaralanmasına sebebiyet verilmiş ya da bir fiille kasten birden fazla kişinin ölümü ile birden fazla kişinin yaralanmasına sebebiyet verilmiş olabilir. (Farklı neviden fikri içtima-Aynı neviden fikri içtima kombinasyonu)
Suçların Her Birinin Kovuşturma Şartlarının Gerçekleşmesi ve Başlı Başına Cezalandırılabilir Olması: Fikri içtimada varlığı zorunlu olan her suç yönünden, maddi, manevi ve hukuka aykırılık unsurlarının(fiilin haksızlık unsurlarının) gerçekleşmesi gerekir.
Fikri İçtimada Özel Haller
1)Kasti-Taksirli Suçlarda Fikri İçtima: Kasti ve taksirli fiiller fikri içtima halinde bulunabilir. Özellikle hedefte sapma halinde bu durum gerçekleşir.
2)Kesintisiz-Ani Suçlar Arasında Fikri İçtima: Kesintisiz suçlar ile ani suçlar arasında fikri içtimanın gerçekleşip gerçekleşmeyeceği tartışmalıdır. Doktrinde kesintisiz suç fırsat bilinerek işlenen suçlarda gerçek içtima kuralının buna karşılık ani suç, mütemadi suçun işlenmesi için araç fonksiyonu görüyorsa yani hukuka aykırı durumun sürdürülmesine hizmet ediyorsa fikri içtima hükmünün uygulanması kabul edilir.
3)İcrai-İhmali Suçlar Arasında Fikri İçtima: Bir ihmali suçun icrai suçla fikri içtima halinde bulunup bulunamayacağı tartışmalıdır. Baskın görüşe göre böyle bir durumda fikri içtima kabul edilemez.Çünkü ihmali ve icrai hareket kısmen de olsa örtüşmektedir. Ancak ihmali suç bir mütemadi suç teşkil ediyorsa ve icrai suç bu durumun devamına hizmet ediyorsa fikri içtima mümkündür.
3)Temel Suç Tipiyle-Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Fikri İçtima: İşlenen bir fiilin kanunda öngörülen ağır neticelere yol açtığı hallerde suçun temel şekli ile neticesi sebebiyle ağırlaşmış şekli arasında genel-özel norm ilişkisi söz konusu olacak ve fail sadece neticesi sebebiyle ağırlaşmış halden dolayı sorumlu tutulacaktır. İşlenen haksızlıktan kaynaklanan ağır netice kanunda zaten kasti veya taksirli bir haksızlık olarak cezalandırılmış olabilir. Bu durumda neticesi sebebiyle ağırlaşmış hal olarak ortaya çıkan haksızlık ile bu netice başlı başına cezalandırılan kanun hükümleri arasında fikri içtima kabul edilmelidir.
Fikri İçtimanın Sonuçları
TCK m.44’te farklı neviden fikri içtima için failin tek fiille işlediği suçlardan sadece “en ağır cezayı gerektiren suçtan” dolayı cezalandırılması öngörülmüştür.Aynı neviden fikri içtimanın sonucu ise zincirleme suçla aynıdır.(TCK m.43)
