NOKSANLIK:
Kurucu unsurların tam olmasıyla beraber hüküm verebilmesi için gereken tamamlayıcı unsurlar eksikse bu hukuki işlem askıdadır.Noksanlık doğurur.
- Ya tamamlayıcı unsurlar gerçekleşecek işlem hüküm ifade edecek ya da gerçekleşmeyeceği kesin belli olacak ve işlem tamamen hükümsüzleşecektir.
Tamamlayıcı unsurun gerçekleşmesiyle beraber işlemin geçmişe etkili şekilde hüküm doğurması işlemin niteliğine bağlıdır.Sonradan gerçekleşen unsur baştaki eksikliği gideriyorsa baştan beri hüküm doğurur.
- Ayırt etme gücüne sahip küçük ve kısıtlıların kanuni temsilcilerinin onayını almadan yaptığı borçlandırıcı işlemler kanuni temsilcinin onayını sonradan almasıyla beraber tamamlanır yapılan işlem baştan itibaren geçerli hukuki işlem olarak hüküm ifade eder.
- Aile hukukunda diğer eşin rızasına bağlı işlemlerde baştan eşin onayı alınmazsa işlemde noksanlık vardır.
- Resmi bir makamın fiili de tamamlayıcı bir unsurdur.Bu fiil gerçekleşinceye kadar işlem noksandır.
- Geciktirici şarta bağlı işlemlerde şartın gerçekleşmesiyle beraber işlem hüküm doğurur.Şart gerçekleşinceye kadar işlem noksandır.
- Ölüme bağlı tasarruflar hükümlerini tasarruf yapanın ölümü üzerine doğurur.Tasarruf yapan kişi hayattayken işlem noksandır.
NİSBİ ETKİSİZLİK:
Tasarruf işlemiyle meydana gelen değişikliğin bazı kimselere karşı etkili olmaması halinde bu tanımdan bahsederiz.
Düzelebilir etkisizlik olabileceği gibi kesin etkisizlik de olabilir.
- İflas masasına giren mallar üzerinde kişinin tasarruf yetkisinin hüküm ifade etmemesi (İcra İflas Kanunu M.191)
HAKLARIN KAZANILMASI (İKTİSABI):
1.ASLEN KAZANMA : Bir hakkın doğrudan doğruya ilk sahibi olarak kazanılmasıdır.
Hak,iktisap edildiği anda doğar.
Hukuki olay ya da iktisap edenin fiili sonucunda gerçekleşir.
- Başkasına ait maldan kazandırıcı zamanaşımı yoluyla mülkiyet kazanan kişinin kazandığı hak da aslen kazanma kapsamına girer.
- Bir malın mülkiyetinin iktisap etmesi taşınırlarda sahiplenme (ihraz) taşınmazlarda işgal yoluyla olur.
2.DEVREN KAZANMA :Bir hakkın birinden diğerine geçmesi halinde gerçekleşen kazanma türüdür.
!!İşlemi yapacak kişinin tasarruf yetkisi bulunmalıdır.
Bir kimsenin sahip olduğu hakkın başkasına devri o hak için öngörülmüş şekilde devredilmesiyle gerçekleşiyorsa buna cüz’i intikal yeni hak sahibine de cüz’i halef denir.
Kanunun öngördüğü hallerde bir kişinin sahip olduğu malvarlığının aktif ve pasifiyle (bir bütün) olarak geçiyorsa buna külli intikal denir.Bu intikalden yararlanan kişi de külli halef olarak adlandırılır.
-Ölen kişinin bıraktığı malvarlığının aktif ve pasifiyle mirasçılarına geçmesi
3.TESİSEN KAZANMA: Hakka sahip kişi hakkını devretmeyip o hakka dayanarak başkasına yeni bir hak sağlarsa bunu tesisen kazanma yoluyla yapmış olur.
- Malikten eşya üzerinde sınırlı ayni hak elde eden kişi bu yolla elde eder.
!!! Malik kişiye sınırlı ayni hakkı tesisen kazanma yoluyla sağlar.Sınırlı ayni hakkı elde eden kişi bir başkasına bu hakkı devrederse bir başkası bu hakkı devren kazanma yoluyla kazanmış olur.
Bir hukuki işlem yoluyla (satım sözleşmesi) alacak hakkı kazandırılması da kurgu bakımından tesisen kazanmaya benzer.Burada hakka değil de hukuki işlemin ehliyetine dayanarak tesis edilir.
Hakkın tesisini sağlayan kişinin tasarruf yetkisine sahip olmasına dikkat edilir.
HAKLARIN KAYBEDİLİŞİ
Bir hak diğer kişiye geçtiğinde yeni hak sahibi hakkı iktisap ederken hakkı devreden kişi hakkı kaybeder.Bu hallerde nisbi bir kayıp söz konusudur.
Devren iktisaba yol açan olaylar,hukuki işlemler hakkın eski sahibi tarafından kaybettiricidir.
Hak kaybı hakkın tamamen ortadan kalkması şeklinde gerçekleşiyorsa bu durum mutlak hak kaybıdır.
- Bir haktan feragat etmek,bir borcun sona ermesi (borca ait alacak hakkını kaybettirir.)
Belirli bir zaman diliminin geçmiş olması da hakkın mutlak olarak kaybına yol açar.
-Kazandırıcı zamanaşımıyla mülkiyet hakkı elde etme olayında mülkiyet hakkı bir süreden yararlanılıp kazanılmış.Eski malik için kaybettirici rol oynamıştır.
Bazı hallerde hakkın sona ermesi bir süreye bağlıdır.Süre bitince kendiliğinden sona erer.Kişi bir beyan ya da davranışta bulunarak hakkın sona ermesini engelleyemez.
-Belli bir süre için tanınmış intifa hakkı (MK 796,797)
Bazen de tanınan süre içerisinde hak sahibinin hakkını kullanmamasıyla hak son bulur.Buna hak düşürücü süre denir.Süre son bulduktan sonra hak kendiliğinden sona erer.Kişi belirlenen süre içerisinde hakkı kullanırsa hakkın düşmesini engelleyebilir.
Sadece zamanın geçmesinden değil tanınan süre içerisinde kişinin hareketsiz kalmasından da kaynaklanır.
- İptal hakkı 1 yıl süre içerisinde kullanılmazsa hak düşer.1 yıl süre hak düşürücü süredir.(İptal hakkı bozucu yenilik doğuran hak olduğundan hak düşürücü süre uygulanır.)
Zamanın geçmesi ve o zaman içerisinde alacaklının alacağını elde etme hususunda hareketsiz kalması alacağın dava ya da cebri icra yoluyla zorla tahsil edilmesi yolunu kapatır.Burda zamanaşımı söz konusu olur.
!! Zamanaşımı alacak hakları için söz konusudur.
!!Kanunlarda bazen nitelikleri gereği hak düşürücü süreye tabi olmaları gereken yenilik doğuran haklar da zamanaşımının kabul edildiği görülür.
!! Hakim hak düşürücü süreyi re’sen nazara alabildiği halde zamanaşımını re’sen dikkate alamaz.
!! İşleyen zamanaşımı belli durumlarda kesilip durabilirken (BK 153,154) hak düşürücü süre durmaz,kesilmez.
