HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda borçlar konusunda üç yönlü bir ayrım yapılmakta ve borçlar oluşma nedenlerine göre; sözleşmeden doğan borç ilişkileri, haksız fiil borç ilişkileri ve sebepsiz zenginleşme borç ilişkileri olarak belirlenmektedir. Ayrıca bu üç kategoriye girmeyen borç ilişkileri de kanunla özel olarak düzenlendiği için kanundan doğan borç olarak anılmaktadır.
TBK’nın 49.cu maddesi kusura dayanan haksız fiil sorumluluğundan bahsetmektedir.
MADDE 49- Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür. Zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı bir fiille başkasına kasten zarar veren de bu zararı gidermekle yükümlüdür.
Söz konusu madde haksız fiil sorumluluğunu
- Failin kusurlu olmasına ve
- Fiilin hukuka aykırı olmasına dayandırıştır.
Haksız fiil sorumluluğunun düzenlenmesinde sorumluluğun dayandığı esas açısından altı eğilim mevcuttur.
- Kusur Esası (Sübjektif Sorumluluk): Bir kimsenin sorumlu tutulabilmesi için kusurlu olması gerekmektedir.
- Sebep Olma Esası (Objektif Sorumluluk): Kişi her halde verdiği zarardan sorumludur. Kusur aranmaz.
- Tehlike Esası:
MADDE 71- Önemli ölçüde tehlike arzeden bir işletmenin faaliyetinden zarar doğduğu takdirde, bu zarardan işletme sahibi ve varsa işleten müteselsilen sorumludur.
- Hakimiyet ve Yararlanma Alanı Esası (Objektif Özen Yükümü): Kişi, kontrolü altındaki kişilerden veya mallardan faydalandığı gibi bunların sebep olduğu zararları da üstlenmek zorundadır.
- Hakkaniyet Esası:
MADDE 65- Hakkaniyet gerektiriyorsa; hâkim, ayırt etme gücü bulunmayan kişinin verdiği zararın, tamamen veya kısmen giderilmesine karar verir.
- Fedakarlığın Denkleştirilmesi Esası: Haksız fiilin ve hukuka aykırılığın olmadığı ancak zararın doğduğu hallerde, zarar görenin fedakarlığına karşılık zarar veren tazminat ödemekle yükümlü tutulur.
