HAKİMLERİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
Hakimlerin sorumluluğunu doğuracak sebepler HMK m.46’da sıralanmışıtr. Bu sebeplerin kıyas yoluyla genişletilmesi mümkün değildir. Buna göre:
- Kayırma veya taraf tutma yahut taraflardan birine olan kin veya düşmanlık sebebiyle hukuka aykırı hüküm veya karar verilmesi,
- Sağlanan veya vaat edilen bir mefaat sebebiyle kanuna aykırı bir hüküm veya karar verilmiş olması,
- Farklı bir anlam yüklenemeyecek kadar açık ve kesin bir kanun hükmüne aykırı karar veya hüküm verilmiş olması,
- Duruşma tutanağında mevcut olmayan bir sebebe dayanılarak hüküm verilmiş olması,
- Duruşma tutanakları ile hüküm veya kararların değiştirilmiş yahut tahrif edilmiş veya söylenmeyen bir sözün hüküm ya da karara etkili olacak şekilde gösterilmiş ve buna dayanılarak hüküm verilmiş olması,
- Hakkın yerine getirilmesinden kaçılmış olması.
SORUMLULUK DAVASININ TARAFLARI VE USULÜ
a)Tarafları: HMK m.46’ya göre, hakimlerin hukuki sorumluluğuna ilişkin tazminat davaları devlet aleyhine açılır. Bu davada devleti temsilen Adalet Bakanlığı taraf olarak gösterilir. Davanın devlet aleyhine sonuçlanması durumunda, devlet ilgili hakime 1 yıl içinde rücu eder.
b)Yetkili ve Görevli Mahkeme: Kanun koyucu açık düzenleme ile bu davaların adli yargı yerinde görülmesini öngörmüştür. İlk derece veya bölge adliye mahkemesi hakimin hukuki sorumluluğuna ilşkin dava, Yargıtay’ın ilgili hukuk dairesinde görülür. Yargıtay üyelerinin hukuki sorumluluklarına ilişkin dava ise kural olarak Yargıtay 4. Hukuk dairesinde görülür. Devletin tazminat ödediği için ilgili hakime açacağı rücu davası, hukuki sormluluğuna ilişkin davaya bakan mahkemede görülür.
c)Yargılama Usulü: Hakimlerin hukuki sorumluluğuna ilişkin davalar, genel olarak yazılı yargılama usulüne tabidir. Hakimin hukuki sorumluluğuna ilişkin devlet aleyhine açılan dava ilgili hakime re’sen ihbar edilir. Davanın, dava sonucunda verilecek hüküm sebebiyle kendisine rücu edilecek üçüncğ kişiye ihbarı, esasen ancak tarafın talebi üzerine gerçekleşir. Ancak kanun koyucu, hakimlerin hukuki sorumluluklarına ilişkin davaların, mahkemece re’sen ihbarını öngörmüştür.
