Genel İdari Kolluk-Özel İdari Kolluk Ayırımı
Genel İdari Kolluk; Kamu düzeninin üç ana unsurunun (Genel Güvenlik, Genel Sağlık, Dirlik-Esenlik) bozulmasını önlemekte ve bozulduğunda geri getirmekte görevli,
Özel İdari Kolluk; bazen bu konularla, esas olarak da özel kanunların verdiği yetkilerle kamu düzenini sağlamakla görevlidir. Hizmet kolluğu da denilir.
Genel İdari Kolluk
Genel idari kolluk ile genel güvenlik, genel sağlık ve dirlik ve esenlik sağlanır.
Genel idari kolluk makamları; Cumhurbaşkanı, İçişleri Bakanı, Valiler, Kaymakamlar ve Bucak Müdürleridir. Genel idari kolluk personelini ise polis, jandarma, sahil güvenlik ve çarşı ve mahalle bekçileri genel idare kolluk mensuplarıdır.
Genel Güvenlik:
-Devletin kolluk gücü kullanarak bireylerin saldırılara, kazalara, tehlikelere maruz kalmamasını, can, ırz, mal güvenlikleri bakımından endişe duymadan huzur içinde bulunmalarını sağlamasıdır.
-Genel güvenliği amaçlayan genel idari kolluk İçişleri Bakanına bağlı çalışır.
Genel Sağlık:
-Toplumun bulaşıcı ve salgın hastalıklardan korunmasını, toplumsal yaşamın sağlıklı ortamda sürdürülebilmesini sağlamaktır.
-Toplumdaki her bireyin teker teker hastalıklardan korunması anlamına gelmez. Toplumun bir bütün olarak salgın hastalıklardan uzak tutulması, hastalık tehlikelerinin ortadan kaldırılması, genel sağlığı korumaya yöneliktir.
-İdare, genel sağlığı sağlama amacıyla bazı yetkiler kullanır.
Örneğin günümüzde Covid-19 kapsamında alınan önlemler genel sağlığın sağlanmasına ve korunmasına yönelik kolluk tedbir ve müdahaleleridir. (Hukuka uygunluk meselesi ayrı tartışılmalıdır.)
-Genel sağlığın korunmasına yönelik kolluk faaliyetleri esas olarak: 1593 s. Umumi Hıfzısıhha Kanunu, 1 s. Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve 3359 s. Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu hükümleri uyarınca Sağlık Bakanlığı; Belediye, İl Özel İdaresi ve Köy kanunları uyarınca mahalli idarelerce yürütülmektedir.
Dirlik ve Esenlik:
-Toplumun, günlük hayatın akışını olumsuz yönde etkileyecek her türlü düzensizlik ve karışıklıktan korunmasıdır. Gürültü ve görüntü kirliliği, kötü koku, rahatsız edici ışık gibi rahatı ve huzuru bozucu etkenlere maruz kalınmamasıdır.
-Dirlik ve esenliği sağlama amacıyla kolluk bazı yetkiler kullanabilir.
-Dirlik ve esenliği sağlama amaçlı kolluk faaliyeti; polis, jandarma, görev alanlarına bağlı olarak çeşitli bakanlıklar ve mahalli idareler tarafından yerine getirilir.
İç Dünya, Özel Hayat, Ahlaki Tutum ve Davranışlar
-İç dünya ve özel hayat Anayasaca koruma altına alınmıştır. Bununla birlikte bunların dış dünyaya yansımalarının kamu düzenini tehlikeye sokması durumunda idari kolluğa bazı müdahale yetkileri tanınır. Ahlaki tutum ve davranışa müdahale edilebilmesi için, bu tutum ve davranışın kamu düzenini, yani diğer kişilerin hak ve özgürlüklerini kullanabileceği düzeni ihlâl eder nitelikte olması veya suç oluşturması gereklidir.
Özel İdari Kolluk
-Özel idari kolluk genelde özel kanunlarla ya da genel idari kolluğa ilişkin kanundaki özel hükümlerle düzenlenen, genel idari kolluktan farklılaşan özel usullere tabi kılınan, özel yetki kurallarının geçerli olabildiği ve kimi zaman da ayrı bir teşkilat ile örgütlenen kolluk alanını ifade eder.
