EVLENME
- Evliliğin hukuki niteliği doktrinde tartışmalıdır.Bir görüş evliliğin aile hukuku sözleşmesi olduğunu karşılıklı ve uyumlu irade beyanlarının açıklanmasıyla meydana geldiğini diğer görüş ise tarafların evliliğin hükümlerini değiştirmede serbest olmadıklarını ve kanunda düzenlenilmiş evlilik statüsüne irade açıklamalarıyla katıldıklarını bu yüzden de evliliğin hukuki niteliğinin şart-tasarruf olduğunu kabul eder. (Hakim görüş evlenmenin aile hukuku sözleşmesi olduğudur.)
- Evlenme şekle dayalı bir hukuki işlemdir.İki tanık ve evlendirmeye yetkisi olan bir memurun önünde gerçekleşir. (Dini nikah hukuken geçerli değildir.)
- Evlilik tarafların olumlu sözlü cevaplarını verdikleri anda tamamlanır. (MK 142)
- Evlendime memurun beyanı evlilikte kurucu nitelikte değil açıklayıcı niteliktedir.(Yargıtayın İçtihadı Birleştirme Kararında da bu görüş benimsenmiştir.)
EVLENMENİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ İÇİN ARANAN ŞARTLAR:
- Evlilik için özel ehliyet şartları,bazı engellerin bulunmaması ve belirli bir şarta uyulması öngörülmüştür.
- Eksik şarta rağmen gerçekleşen evlenmenin geçerliliği eksik şartın niteliğine bağlıdır.
- Evlilik için gereken kurucu şartlardan birinin eksik olması halinde evlenmenin meydana gelmesini engeller.Evlenme belgesinin verilmesinden sonra bu eksikliğin fark edilmesi durumunda memurun evlenmeyi yaptırmaktan kaçınabilir.
- Bizim hukukumuzda aynı cinsiyetten iki kişinin evlenmeleri mümkün değildir.
EVLENME EHLİYETİ:
- Evlilik için öngörülen asgari bir yaş vardır.Bu yaşın altındaki kişiler yasal temsilcilerinin irade açıklamasıyla evlenmeleri mümkün değildir.
- Evlilik yaşının üstünde olup ayırt etme gücüne sahip olmayan kimselerin evlenme ehliyeti yoktur.
- Evlenme yaşının üstünde olan,ayırt etme gücüne sahip,kısıtlı olmayan bireyler evlenme konusunda tam ehliyetlidir.
- Ayırt etme gücüne sahip kısıtlılar ve evlenme yaşını geçmiş küçükler(ergin olmayanlar) sınırlı bir evlenme ehliyetine sahiptir.
EVLENME YAŞI:
- MK 124’e göre erkek veya kadın on yedi yaşını doldurmadıkça evlenemez.Ana baba rızası gösterseler bile bu böyledir.
- Bu evlenme yaşının altında bulunanların belirli şartlarla hakimin izniyle evlenmesi mümkündür.
- MK 124/2’ye göre hakim erkek veya kadının 16 yaşını doldurduktan sonra ve olağanüstü durumlarda hakim bu kişilerin evlenmesine izin verebilir.Olanak bulundukça karardan önce ana baba veya vasi dinlenebilir.Ama onların ifadesi bağlayıcı değildir.Evlenmeye izin için ana baba veya vasinin dinlenilmesi ön şart olmaktan çıkmıştır.
- Olağanüstü hali hakim takdir eder.
- Mahkeme anca talepte bulunan kişinin belirlediği kimse ile evliliğe izin verir.
- Evlenmeye izin verilecek kadın veya erkek 16 yaşını doldurmuş olmalıdır. Evlilik kişiye sıkı sıkı bağlı hak olduğundan bu izin için kişi mahkemeye tek başına başvurabilir.Onun adına yasal temsilcisi izin isteyemez. (MK 16 gereğince)
GÖREVLİ YETKİLİ MAHKEME:
- Evlenmeye izin veren mahkeme talepte bulunanların yerleşim yerindeki Aile Mahkemesidir.
AYIRT ETME GÜCÜ:
- MK 125’e göre ayırt etme gücüne sahip olmayanlar evlenemez.Eğer bu kişiler evlenirse yapılmış evlilik hükümsüzdür.
- Ayırt etme gücü sürekliyse yapılan evlilik mutlak butlanla sakat evlilik merasimi anında taraflardan birinin geçici ayırt etme yoksunsa evlilik nisbi butlan olur.
EVLENMEYE TAM EHLİYETLİLER:
- 18 yaşını doldurmuş (yaş erginliğine ulaşmış),ayırt etme gücüne sahip,kısıtlı olmayanlar tam evlenme ehliyetine sahiptir.Yaş erginliğinden kast edilen şey MK 11’deki yaş ya da yasal erginliğe ulaşmış olmaktır.
- MK 12’ye göre erginliğine karar verilen kişi ergin olmasına rağmen evliliğin öngördüğü yaşı doldurmadıkça evlenemez.Bu kişinin evlenebilmesi ya erginliğe erişmeli ya da evlenmenin öngördüğü yaşı (17) doldurmuş olması gerekir.Bu yaşı doldurduktan sonra sınırlı ehliyetsizlerden farklı olarak yasal temsilcisinden izin almadan evlenebilir.
EVLENMEYE TAM EHLİYETSİZ:
- Evlenme erginliğine ulaşmamış ya da erişmiş olup da ayırt etme gücünden yoksun olanlar evlenme hakkı yönünden tam ehliyetsizdir.Mahkeme kararı ya da yasal temsilcilerinin rızasıyla da evlenemezler
EVLENMEYE SINIRLI EHLİYETSİZ:
- 17 yaşını doldurmuş olanlarla,ergin olup da kısıtlandıkları için velayet ya da vesayet altındakiler,olağanüstü evlenme yaşını dolduran kişiler evlilik konusunda sınırlı ehliyetsizdir.
- 17 yaşını doldurmuş olanlar ve ergin olup da kısıtlananlar yasal temsilcilerinin izniyle evlenebilir.Evlenmek kişiye sıkı sıkıya bağlı hak olmasına rağmen evlenmenin öneminden dolayı kanun koyucu yasal temsilcinin iznine bağlamıştır.Yasal temsilci sınırlı ehliyetsizin yaptığı evlenmeye ilişkin iradesine onay verecektir,evlenmeye yönelik irade sınırlı ehliyetsiz tarafından açıklanacaktır.
- Yasal temsilcinin rızası yazılı ve noterden imzasının onaylanmış olması gerekir.İzin verilmemesine rağmen evlilik yapılmışsa bu evlenme nisbi butlanla sakat olur.
EVLENME ENGELLERİ
- Evlenme engelleri kanunda MK 129-133 arasında yer alır.
- Evlenme engellerinin bazılarının varlığı evliliğin mutlak butlanla sakat olması sonucunu doğururken bazıları yapılan evliliğin geçerliliğini etkilemez.
A.KESİN EVLİLİK ENGELLERİ:
1.HISIMLIK
a.Kan hısımlığı:
- MK 129’a göre üstsoy ve altsoy arasında,kardeşler arasında,amca,dayı,hala ve teyze ile yeğen arasında evlenme yasaktır.
- Yan soy hısımlığında evlenme yasağı üçüncü derece ile sınırlıdır.
- Kardeşler arasındaki evlenme yasağı,hem tam hem de yarım kan kardeşleri de kapsar.
b.Kayın hısımlığı:
- MK 129 b.2’ye göre kayın hısımlığını meydana getirmiş evlilik sona ermiş olsa bile eşlerden biri ile diğerinin üstsoyu ya da altsoyu arasında evlenme yasaktır.Bu hükmün önemi evliliğin sona ermesi durumunda vardır.(Evliyken yapılan ikinci evlilik mutlak butlanla sakattır.)
- MK 129 b.2 üstsoy ve altsoyla evlenmeyi yasaklar civar kayın hısımları ile evlenmede engel yoktur.(Boşandıktan sonra eski eşin kardeşiyle evlenilebilir.)
- Yasak evlilik kurulurken var olan kayın hısımlığı için söz konusudur.Evlenme sona erdikten sonra kayın hısımlığı kurulmaz.
c.Evlatlık ilişkisi
- Evlat edinen ile evlatlığın veya bunlardan biri ile diğerinin altsoyu ve eşi arasında evlenme yasağı vardır.(MK 129 b.3)
- Yeni medeni kanundaki düzenlemelere göre bu konu kesin evlilik engeli olmuştur ve bu kişiler arasında yapılan evlilik mutlak butlanla sakat olmuştur.
ÖNCEKİ EVLİLİK:
- MK 130’a göre yeniden evlenmek isteyen önceki evliliğinin sona erdiğini ispat etmek zorundadır.İspat yükü ikinci defa evlenmek isteyen kişiye aittir.Evlilik ölümle son bulmuşsa ölüm belgesi evlendirme memuruna,butlanla ya da boşanmayla sona ermişse kesinleşmiş mahkeme ilanıyla ispat edilir.
- Gaiplik durumunda ise yeniden evlenmek isteyen kişi vliliğin feshine dair karar aldırması gerekir.
- MK 145 b.1’e göre eşlerden birinin evlenme sırasında evli bulunması mutlak butlan sebebidir.
AKIL HASTALIĞI:
- MK 133’e göre akıl hastaları,evliliklerinde tıbbi bir sakınca bulunmadığı resmi sağlık kurulu raporuyla anlaşılmadıkça evlenemezler.Bahsedilen akıl hastalığı ayırt etme gücünü ortadan kaldıran nitelikte değildir.
KESİN OLMAYAN EVLENME ENGELLERİ:
BEKLEME SÜRESİ:
- MK 132/1’e göre evlilik sona ermişse kadın evliliğin sona ermesinden başlayarak 300 gün süre geçmedikçe evlenemez.Bu hüküm soybağı karışıklığını önleme niteliktedir.
- Bu süre 2 halde kalkar: kadının eski kocasıyla evlenmek istemesi,kadının hamile olmadığının anlaşılması
BAZI BULAŞICI HASTALIKLAR:
- Frengi,bel soğukluğu gibi hastalıklara sahip olan kişiler hastalığın bulaşıcılık tehlikesinin geçtiğini ekim raporuyla belgelemedikçe evlenemez.
- Hastalığın varlığına rağmen yapılan evlilik ise geçerlidir.
