CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMELERİ
- Hukuk sistemimize kararname uygulaması 1876 Kanunu-u Esasi’nin 36. Maddesi ile girmiştir.
- 1921 ve 1924 Anayasalarında kararname yetkisi açıkça tanınmamıştır.
- 1924 Anayasası’nda tüzükler bulunmaktadır.
- 1961 Anayasası’nın ilk halinde yine düzenleyici işlemler için tüzükler ve yönetmelikler vardır.
- “Kanun Hükmünde Kararname” (KHK) uygulaması ilk kez 1961 Anayasası’nın 20.09.1971 tarihli değişiklikle kabul edilmiştir.
2017 değişiklikleri ile birlikte kanun hükmünde kararnamelerin yerini cumhurbaşkanlığı kararnameleri aldı.
Anayasa Madde 104\17 – (Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri)
…
Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir.
…
Olağan CBK’ların genel sistemi Anayasa’nın 104/17. maddesinde belirlenirken; CBK’lara ilişkin “özel hükümler” Anayasanın çeşitli maddelerinde yer almıştır:
- Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler. (m. 104/9).
- Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir. (m. 106/son).
- Devlet Denetleme Kurulunun işleyişi, üyelerinin görev süresi ve diğer özlük işleri, Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir. (m. 108/son).
- Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinin teşkilatı ve görevleri Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir. (m. 118/son).
…
Kanun hükmünde kararnameler normlar hiyerarşisinde kanunlar ile eşittir. Fakat olağan cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile kanunların arasında bir hiyerarşi yoktur.
Cumhurbaşkanlığı kararnamesini cumhurbaşkanı yayınlamaktadır. Anayasaya dayanmaktadır.
CBK’ların yargısal denetimi AYM tarafından yapılmaktadır.
Düzenleme alanı üç alana bölünmüştür: yalnızca kanunla düzenlenen konular, yalnızca cbk ile düzenlenenler, son olarakta müşterek düzenleme alanı. Yani hemkanun ile hem cbk ile düzenlenen konular.
Temel haklar arasında yalnızca sosyal ve ekonomik insan hakları CBK ile düzenlenebilir.
Hiçbir temel hak cbk ile sınırlanamaz.
