Yasama organları milleti temsil ederken devleti kim temsil eder? Devlet başkanı. Hem parlamenter sistemde hem de diğer sistemlerde devleti, devlet başkanı temsil etmektedir, devletin başıdır. Bu yüzden bu makama vekalet edecek kişinin kim olacağı da önemlidir.
Parlamenter sistemlerde cumhurbaşkanı tarafsız olduğu için tıpkı onun gibi tarafsız olan birinin ona vekalet etmesi esastır. Meclis başkanı, cumhurbaşkanına vekalet eder. Bizde de 2017’ye kadar böyleydi.
Başkanlık sistemlerinde ise cumhurbaşkanı taraflı olduğu için ve halk seçtiği için ona vekalet edecek kişilerin de sert kuvvetler ayrılığı ilkesi gereğince yasama organından bağımsız olması gerekir. ABD’de başkanın yardımcısını da halk seçer.
Türkiye, 2017 değişikliği ile başkanlık sistemine geçiş yaptı. Cumhurbaşkanına vekalet görevi ise meclis başkanından alınıp cumhurbaşkanı yardımcılarına verildi. Ancak ABD’de olduğu gibi bu kişi/kişiler halk tarafından seçilmiyor. Doğrudan cumhurbaşkanı seçip atıyor. Bu durum eleştirilmektedir. Çünkü bu denli önemli bir mevkiye vekalet edecek kişinin meşruiyet kazanması için bizzat halk tarafından seçilmesi önemlidir. Çünkü başkanlık sistemi gereğince yürütmenin oluşumunda halk etkilidir. Ve yürütme halka karşı sorumludur.
Vekalet 2 şekilde meydana gelebilir: Birincisi makamın boşalması halinde ikincisi ise geçici olarak görevden ayrılma şeklinde.
Anayasa Hukuku Notları -28
