TİPİKLİK

Bir fiilin suç teşkil etmesi için öncelikle kanundaki tarife yani ‘tipe’ uygun olması gerekir. Suç tanımları bir davranışta bulunması gereken fiile ve faile ilişkin davranışları kapsar.TCK’ya göre tipiklik dar ve geniş anlamda tipiklik olarak ikiye ayrılır. Geniş anlamda tipiklikte, cezalandırılabilirliğin koşullarının hepsi kastedilir. Bunlar; hukuka aykırılık, şahsi cezasızlık, haksızlık tipinin unsurları, kusur ve objektif cezalandırılabilme koşullarıdır. Geniş anlamda tipiklik ceza kanununun güvence fonksiyonu bakımından çok önemlidir.Geniş anlamda tipiklik ile suçta kanunilik arasında yakın ilişki vardır.

Ceza hukuku için önem taşıyan hareketleri , önem taşımayanlardan ayırmak tipikliğin görevlerinden biridir. Yani hareket tipiklik yargısının konusudur.

Dar anlamdaki tipiklik ise tanımdaki unsurlar yani suça özellik veren, suçu karakterize eden tanımlardır(Haksızlık tipi). Dar anlamdaki tipikliğin işlevi davranışın haksızlık içeriğini belirlemek, özel suç tiplerine şekil veren unsurları göstermektir. Tipiklik bir bakıma insan hareketlerinin soyut olarak tanımlanmasıdır. Hareketin tipteki fiile, hareket edenin de faile uygun olması gerekir. Eğer bir fiil hukuka aykırı fakat tipik değilse ceza hukukunun konusu olamaz. Suç teşkil edebilmesi için hem hukuka aykırı hem de tipik olması gerekir.

DESKRİPTİF VE NORMATİF TİPİKLİK UNSURLARI

 Deskriptif unsurlar, tipteki yasak ve emre ait olan maddi şeyleri anlatır. Yani dış dünyadaki görülebilip, tanımlanabilen olayları belirleyen unsurlardır.

Normatif tipiklik unsurları ise mantıksal ve tamamlayıcı olarak var olan unsurlardır. Özel hukuki değerlendirmeyi gerektirirler.

MADDİ-MANEVİ TİPİKLİK UNSURLARI

Tipteki objektif unsurlara maddi, subjektif unsurlara ise manevi unsurlar denir. Tipikliğin maddi unsurları görünüm şeklini , manevi unurları ise failin psişik-manevi alanına ait unsurları tanımlar.

NOT:Hukuka aykırılık tipikliğin değil, suçun genel bir unsurudur.

MADDİ(OBJEKTİF) UNSURLAR

A)FAİL: Her suçun işleyen bir kişisi yani faili vardır. Bu kişi sadece gerçek kişi olabilir, tüzel kişilerin fail olması mümkün değildir. Fail, tipteki suç tarifini gerçekleştiren kişidir. Suçlar, failin kanuni tarifteki niteliğine göre genel suçlar, özgü suçlar ve bizzat işlenebilen suçlar olarak tanımlanabilir. Hareket yeteneğine sahip her gerçek kişi tarafından işlenebilen suçlara ‘genel suçlar’ denir. Belli özelliğe sahip olan kişiler tarafından işlenebilen suçlara ‘özgü suçlar’ denir. Özgü suçlarda kendi içinde özel faillik sıfatını taşıyanların işleyebildiği suçlar(gerçek özgü) ve herkes tarafından işlenebilen nitelikte özel faillik sıfatını taşıyanlatın işleyebildiği suçlar(görünüşte özgü) olarak ikiye ayrılır. Tipik hareketin doğrudan fail tarafından işlenmesine de ‘bizzat işlenebilen suçlar’ denir.

B)MAĞDUR:Her suçun bir mağduru vardır. Mağdur, işlenen fiil yüzünden haksızlığa uğramış kişi ya da kendisine suç işlenen kimsedir. Mağdur, belli kişi veya kişiler olabileceği gibi topluma karşı işlenmişse toplumun tüm fertleri de olabilir. Mağdur kavramı ile suçta zarar gören kavramı aynı şey değildir. İnsan dışındaki kurum ve organlar zarar gören olabilir fakat mağdur olamazlar.

C)HAREKETİN KONUSU:Suçun konusunun tipik hareketin üzerinde icra edildiği kişi veya şeydir. Bütün suçlar bireye karşı olarak işlenirler. Suçlar zarar ve tehlike suçları olmak üzere ikiye ayrılırlar. Zarar suçlarında hareketin konusu olan şey hareketle zarara uğratılmaktadır. Buradaki zararı kötü sonuç, çıkar kaybı gibi anlamamız gereklidir. Tehlike suçlarında ise işlenen fiille hareketin konusunun bir tehlikeye girmesidir. Yani zarar gelme tehlikesinin söz konusu olması.

1-Tek Hareketli Suçlar:Suçun meydana gelmesi için tek hareketin yeterli olduğu suçlardır. ÖRN: Hırsızlık, kasten öldürme gibi.                  

TCK M.141: Zilyedin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilir.

2-Çok Hareketli Suçlar:Kanuni tanımında suçun oluşması için birden çok hareketin  gerçekleşmesinin gerekli olduğu suçlardır. ÖRN: Dolandırıcılık, ya da yağma suçları gibi.

TCK m.148/1: Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden ya da malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara uğratacağından bahisle tehdit ederek veya cebir kullanarak, bir malı teslime veya malın alınmasına karşı koymamaya mecbur kılan kişi, altı yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

3-Serbest Hareketli Suçlar: Eğer kanuni tanımda suçun gerçekleşebilmesi için özel bir hareket belirlenmemişse serbest hareketli suçlar anlaşılır.ÖRN:Cinsel saldırı, hırsızlık suçu gibi.

TCK m.102/1: Cinsel davranışlarla bir kimsenin vücut dokunulmazlığını ihlâl eden kişi, mağdurun şikâyeti üzerine, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Cinsel davranışın sarkıntılık düzeyinde kalması hâlinde iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.

4-Bağlı Hareketli Suçlar:Kanundaki tanımında suçun hangi tarz hareketlerle işlenebileceği belli olan suçlardır.ÖRN:Yağma suçu gibi.

5-Seçimlik Hareketli Suçlar: Kanundaki tanımda belli hareketlerin içinden birinin seçimiyle işlenen suçlardır. Kanunda gösterilen hareketlerden birinin gerçekleşmesi yeterlidir. ÖRN: Soykırım, insan ticareti gibi.

6-Kesintisiz(Mütemadi) Suçlar: Devam eden, süreklilik gösteren suçlardır. Kanuni tanımda gösterilen hareketin devam etmesidir. Mütemadi suçlarda suç işlenmeye devam ettiği sürece; suça her şekilde katılmak mümkündür. Ani suçlarda bu sadece suçun tamamlanmasına kadar olur.

TCK m.109/1: Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.

Leave a Reply

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir