Azmettirme ve Yardım Etme

AZMETTİRME VE YARDIM ETME

AZMETTİRME

Azmettirme kafasında bir suç işleme kararı olmayan bir kişiye bu kararı verdirme hareketi azmettirme olarak karşımıza çıkar. Azmettirme sadece kasten işlenebilen suçlar bakımından söz konusudur. Azmettirme manevi bir etki yaratmaktadır.

Azmettirme hareketinin niteliği önem kazanmaktadır. Türk hukukunda azmettirme hareketi yalnızca icrai hareketlerle ortaya çıkabilir. İhmali olarak gerçekleştirilmemektedir.

Azmettirmenin kapsamı

1. Azmettirme iradesi bulunmalıdır. Kişi bilerek ve isteyerek başkasını azmettirmelidir. Hem doğrudan kast hem de olası kast mümkündür.
2. Azmettirilenin de bu yönde bir iradesi olması gerekir.
3. Suç azmettirilen tarafından işlenmeli
4. Azmettiren kişinin kastı suçun kanuni tanımındaki kavramları da kapsamalıdır.
5. Azmettirenin kastı belirlenmiş bir suçun işlenmesine yönelik olmalıdır. Somutlaşmış ve şahsileşmiş bir suç olmalı. (Yer, zaman vb. şeylerin somutlaştırılması nitelikli unsur bakımından önem arz eder onun dışında somutlaştırılmamış olması önemli değildir)

Teşvik etme hareketi azmettirme kapsamına alınmaz. Çünkü azmettirmede asıl önemli olan kişinin kafasında hiç suç işleme kararı olmamasıdır. Bu sebeple teşvik etme hareketleri yardım etme kapsamında değerlendirilir.

Azmettirme sırasında kişinin kafasında bir suç işlemek varsa ama azmettiren kişiye, nitelikli unsuru işlemeye yönlendirirse bu kişi azmettiren olan sayılır ancak eğer kişi suçu nitelikli unsurlar dahilinde işlemek istiyorsa ve bir başkası gelip onu temel suç tipinde işlemeye ikna etmişse ikna eden kişi azmettiren olarak kabul edilmeyecektir. Çünkü zaten fail daha fazlasını işlemeye hazırdır ve kişi onu daha azını işlemeye ikna etmiştir.

Bir kimse altsoy üstsoy ilişkisinden kaynaklanan nüfuzunu kullanarak birini azmettirdiyse veya bir çocuğu suça azmettirdiyse cezasında arttırma yoluna gidilir (TCK m.38\2).

Azmettirme dolayısıyla sorumluluk doğması için failin hareketlerinin en azından teşebbüs aşamasına varmış olması gerekir. Fail hareketleri hazırlık hareketleri kısmında bırakırsa “akim kalmış azmettirme” olarak nitelendirilir.

Azmettirmede sınırın aşılması

Nitelik yönünden ve nicelik yönünden sınırın aşılması olarak ikiye ayrılır.

• Nitelik yönünden sınırın aşılması

Fail azmettirildiği suçtan tamamen farklı bir suçu işlerse bu durumda nitelik yönünden sınır aşımı söz konusu olacaktır. Azmettirmeye göre daha hafif bir suç işlenmiş ise azmettiren kişi daha az ceza gerektiren o suç bakımından da sorumlu olacaktır.  Eğer azmettirmeye göre daha ağır bir suç işlenirse azmettiren bu ağır suç bakımından en azından olası kastla hareket etmediyse sorumlu tutulmayacaktır.

• Nicelik yönünden sınırın aşılması

Fail tamamen daha farklı bir suç işlememekle beraber azmettirilen suçun farklı nicelikte bir halini gerçekleştirmektedir. En çok karşımıza neticesi sebebiyle ağırlaşmış suçlar bakımından çıkar. Bu noktada azmettiren kişinin ağır neticenin gerçekleşmesi bakımından en azından taksiri olmasına bakılır.

Azmettirme

Madde 38- (1) Başkasını suç işlemeye azmettiren kişi, işlenen suçun cezası ile cezalandırılır.

(2) Üstsoy ve altsoy ilişkisinden doğan nüfuz kullanılmak suretiyle suça azmettirme halinde, azmettirenin cezası üçte birden yarısına kadar artırılır. Çocukların suça azmettirilmesi halinde, bu fıkra hükmüne göre cezanın artırılabilmesi için üstsoy ve altsoy ilişkisinin varlığı aranmaz.

(3) Azmettirenin belli olmaması halinde, kim olduğunun ortaya çıkmasını sağlayan fail veya diğer suç ortağı hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine on beş yıldan yirmi yıla kadar hapis cezasına hükmolunabilir. Diğer hallerde verilecek cezada, üçte bir oranında indirim yapılabilir.

YARDIM ETME

Bir başkası tarafından kasten işlenen bir suça maddi veya manevi destekte bulunan kişi yardım eden olarak sorumlu tutulur.

Yardım etmenin şartları:

1. Yardım niteliğindeki hareketler gerçekleştirilmeli
2. Yardımda bulunmanın kasten gerçekleştirilmesi gerekir.

Yardım etmenin faillikten ayrılmasını sağlayan en önemli nokta yardım eden faili teşvik etmekte ve suçun işlenmesini kolaylaştırmaktadır. Yardım eden kişinin yardım ettiğini failin bilmesine gerek yoktur. (Müşterek faillikte ise fail olarak katılmak isteyenlerin bu iradesinin diğer failler tarafından da biliniyor ve kabul ediliyor olması gerekmekteydi.)

Yardım edenin kastı kişinin hem kasten yardım etmesini hem de failin işlediği suçun istenmesini gerektirmektedir.

Yardım etmeden dolayı sorumluluk oluşması için failin hareketlerinin en azından teşebbüs aşamasına gelmesini gerektirir (bağlılık kuralı gereği).

Türk hukukunda yardım etme dolayısıyla şerik oluşturan durumlar:

1. Suç işleme kararını kuvvetlendirmek (manevi yardım)
2. Fiilin işlenmesinden sonra yardımda bulunulacağını vadetmek (manevi yardım)
3. Suçun nasıl işleneceği hususunda yol göstermek (manevi yardım)
4. Fiilin işlenmesinde kullanılan araçları sağlamak (maddi yardım). Bu araçlar en geç suçun işlenmesinin tamamlanmasına kadar sağlanmalıdır. Ve bu araç suçun işlenmesi için kullanılacak araç olmalı. Eğer ki temin edilen araç kullanılmazsa bu aracın temin edilmesi fail açısından bir teşvik ya da kararı kuvvetlendirme olarak görülmemişse yardım eden olarak sorumlu tutmak mümkün değildir.
5. Suçun işlenmesinden önce veya işlenmesi sırasında yardımda bulunarak icrayı kolaylaştırmak (maddi yardım). Yardım etme fiili suç işlenmesinden sonra gerçekleştirilirse Şeriklik kapsamında sorumlu tutulamayacaktır.

Yardım eden kişi faile ve azmettirene göre daha az bir şekilde cezalandırılır.

Yardım etme

Madde 39- (1) Suçun işlenmesine yardım eden kişiye, işlenen suçun ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, on beş yıldan yirmi yıla; müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, on yıldan on beş yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde cezanın yarısı indirilir. Ancak, bu durumda verilecek ceza sekiz yılı geçemez.

(2) Aşağıdaki hallerde kişi işlenen suçtan dolayı yardım eden sıfatıyla sorumlu olur:

a) Suç işlemeye teşvik etmek veya suç işleme kararını kuvvetlendirmek veya fiilin işlenmesinden sonra yardımda bulunacağını vaat etmek.

b) Suçun nasıl işleneceği hususunda yol göstermek veya fiilin işlenmesinde kullanılan araçları sağlamak.

c) Suçun işlenmesinden önce veya işlenmesi sırasında yardımda bulunarak icrasını kolaylaştırmak.

İŞTİRAK HALİNDE İŞLENEN SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME

Gönüllü vazgeçme ceza sorumluluğunu ortadan kaldıran bir kurumdur. Teşebbüs aşamasına gelmiş bir suçta kişi kendi isteğiyle icrai hareketleri tamamlamaktan vazgeçerse gönüllü vazgeçme söz konusu olacaktır ve failin sorumluluğunu tamamlanmış suç bakımından ortadan kaldırılacaktır. Şeriklerden yalnızca gönüllü vazgeçen kişi bu hallerden yararlanacaktır.

Suçun gönüllü vazgeçenin gösterdiği gayret dışında bir sebeple işlenmemiş olması veya gönüllü vazgeçenin bütün gayretine rağmen suçun işlenmiş olması hallerinde de gönüllü vazgeçme hükümleri uygulanır.

İÜHF CEZA GENEL

TCK